تحریریه تابناک جهان: ویروس کرونا که از چین و شهر ووهان شیوع یافت، اکنون با گسترش به حدود سی کشور به مساله ای بین المللی تبدیل شده است.

مدتی است شیوعِ ویروسی مرموز به نام کرونا (Coronavirus)، موجب ایجاد وحشت و نگرانی در سطح جهان شده است. آن طور که اعلام شده، این ویروس برای نخستین بار از شهر “ووهان” چین شیوع پیدا کرده و در شرایط فعلی موجب مرگ بیش از ۲۴۰۰ تن و همچنین ابتلای بیش از ۷۸۰۰۰ تن در چین شده است. این ویروس، تاکنون به بیش از ۲۵ کشور جهان راه یافته که از جمله این کشور‌ها می‌توان به ایران، کره جنوبی، آمریکا، ژاپن، اسپانیا، کانادا، فرانسه، انگلستان، و ایتالیا اشاره کرد.

در این میان، مباحث زیادی پیرامون چگونگی به وجود آمدن این ویروس مطرح شده است. در حالی که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که بر خلاف برخی شایعات، ویروس کرونا یک سلاح میکربی تولیدی در آزمایشگاه نیست، اما آمریکا و چین یکدیگر را به ساخت این ویروس برای ضربه زدن به یکدیگر متهم می‌کنند.

در بعد بین المللی نگرانی چینی ها معنای دیگری دارد. آنها که سیاست خارجی و اقتصاد بین المللی خود را در ادامه یکدیگر می بینند، از این که اقتصادشان تحت تاثیر این ویروس قرار بگیرد و از سوی دیگر روابط بین المللی شان خدشه دار شود، به شدت نگرانند. این نگرانی در اظهارنظرهای مقامات و سفرای چین در کشورهای مختلف از جمله کشور خودمان ایران به روشنی دیده می شود.

در این میان نکاتی وجود دارد که باعث شده، چینی ها نگاه توطئه آمیزی به این قضیه پیدا کنند. گفته می شود، چینی ها رفته رفته در حال رسیدن به این باورند که ویروس کرونا، ویروسی آزمایشگاهی است که امریکایی ها به طور ویژه برای نژاد زرد ساخته اند تا آنها را از این طریق به مبارزه بطلبند. اظهارنظر مقامات امریکایی از جمله وزیر بازرگانی ایالات متحده بر این شائبه ها افزوده است.

ویلبر راس، وزیر بازرگانی آمریکا گفته است، شیوع ویروس کشنده کرونا در چین می‌تواند برای اقتصاد آمریکا خوب باشد. راس در یک مصاحبه تلویزیونی گفته است: «فکر می‌کنم این امر به تسریع بازگشت شغل‌ها به آمریکای شمالی کمک خواهد کرد.» این اظهار نظر از سوی مقامات پکن تقبیح شده است. سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز روز دوشنبه (دیروز) تاکید کرد که واشنگتن از ابتدای شیوع این بیماری در حال ایجاد فضای رعب و وحشت است و کمکی هم به پکن نکرده است.

«راش لیمبو» محافظه‌کار و مجری رادیویی معروف آمریکا ادعا کرد، کروناویروس را حکومت چین ساخته تا ترامپ را به زانو دربیاورد و اقتصاد آمریکا را از بین ببرد!

این مجری طرفدار ترامپ افزود، ویروس در آزمایشگاه چین ایجاد شده تا مردم را از تجارت بترساند.

مرد 69 ساله که اخیرا از ترامپ مدال ملی گرفته افزود: کشوری این ویروس را ساخته که برنی سندرز می‌خواهد آمریکا را شبیه آن کشور کند!

همچنین پیشتر یک سناتور جمهوری‌خواه در تازه‌ترین جنگ روانی و تبلیغاتی واشنگتن علیه چین، مدعی شد که مقام‌های چینی ویروس کرونا را در راستای یک برنامه جنگ بیولوژیک به وجود آورده‌اند.

سناتور “تام کاتن” روز یکشنبه در گفت‌وگو با تلویزیون فاکس نیوز اظهار داشت: ویروس کرونا یک سلاح بیولوژیکی است که توسط ارتش چین ساخته شده است.

این سناتور جنگ طلب آمریکایی مدعی شد که گزارش ها مبنی بر آغاز منشا ویروس در بازار مواد غذایی چینی نادرست بوده است و افزود: این ویروس از بازار حیوانات ووهان شروع نشد.

کاتن ادامه داد: ما نمی‌دانیم از کجا آمده است، اما می‌دانیم که باید منشا آن را کشف کنیم. ما همچنین می‌دانیم که تنها در چند مایلی آن بازار مواد غذایی، تنها آزمایشگاه فوق پیشرفته ایمنی چین واقع است که در مورد بیماری‌های عفونی انسان تحقیق می‌کند.

مقام های چین، سناتور کاتن را به دروغ‌گویی درباره منشا ویروس کرونا متهم کرده‌اند.

با وجود این، کاتن می‌گوید که این بر عهده حزب کمونیست چین است تا ثابت کند منشا بیماری سلاح بیولوژیک نیست.

از هنگام آغاز گسترش ویروس کرونا، رسانه های نزدیک به دو حزب جمهوریخواه و دموکرات، تبلیغات ضد چینی گسترده‌ای درباره منشا و چگونگی مدیریت بیماری ناشی از این ویروس آغاز کرده‌اند.

تارنمای نیوزویک روز یکشنبه در گزارشی نوشت، یک کشیش محافظه کار نزدیک به ترامپ گفته که خداوند آمریکایی ها را از ویروس جدید نجات خواهد داد، زیرا دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکاست.

کشیش “هانک کومنمن” در مراسم نیایش در شهر “اوماها” در ایالت نبراسکا گفت: به دلیل همراهی ترامپ با اسرائیل و مخالفت وی با سقط جنین، خدا به آمریکا کمک خواهد کرد تا از شر ویروس کرونا در امان بماند.

این در حالی است که افکار عمومی جهان بر این باور است، آمریکا این ویروس را توسعه داده تا اقتصاد چین را نابود کند.

در این رابطه، وبگاه اسپوتنیک نوشت: علیرغم همه حرف و حدیث هایی که در مورد انتشار ویروس کرونا در ایران وجود دارد، یک نکته بسیار مهم در این ماجرا این است که چرا دو دشمن اصلی آمریکا در جهان یعنی چین و ایران امروزه، فیزیکی و روانی با این ویروس مقابله می کنند؟

این رسانه روسی نوشت: این نکته زمانی بیشتر نمود پیدا می کند که مشاهده می کنیم ویروس در بسیاری از کشورها سرایت یافته ولی آمار چندانی از ابتلای آمریکایی ها و یا متحدینشان به این ویروس وجود ندارد، به ویژه که به عنوان مثال تعداد چینی هایی که به آمریکا سفر می کنند و از سوی دیگر تعداد آمریکایی هایی که به چین سفر می کنند، بسیار بیشتر از شهروندان ایران و چین است که میان ایران و چین تردد دارند.

به گزارش CNN ایگور نیکولین، عضو سابق کمیته تسلیحات زیستی و شیمیایی سازمان ملل ادعا کرده که همکاران چینی‌اش به او گفته‌اند، ویروس کرونا ساخته انسان است.

وی دراین‌باره گفته است: شواهد نشان می‌دهد با یک خرابکاری مواجه هستیم. قبل از هر چیز باید گفت، ووهان در قلب چین و یکی از مراکز اصلی مبادلات تجاری کشور است. ویروس کرونا درست در آستانه سال جدید چینی شایع شده است. در این هنگام میلیون‌ها چینی برای دیدن اقوام و آشنایان خود به اقصی نقاط چین سفر می‌کنند.

نیکولین در ادامه اضافه می‌کند که احتمالاً شرکت‌های آمریکایی این ویروس را خلق کرده‌اند. ایجاد این بیماری جدید برای شرکت‌های آمریکایی منافع زیادی دارد. آمریکا تنها کشور جهان است که چهارصد آزمایشگاه نظامی دارد. این آزمایشگاه‌ها علاوه بر خاک آمریکا در هند، چین، مالزی، اندونزی، فیلیپین و حتی روسیه تاسیس شده‌اند.

نیکولین تنها کسی نیست که چنین ادعاهای عجیبی را مطرح می‌کند. طیف وسیعی از سیاستمداران از این فرصت برای تاختن بر آمریکا استفاده می‌کنند. ولادیمیر ژیروفسکی یکی از رهبران حزب دمکراتیک روسیه اخیراً گفته است که امریکا این بحران را آفرید تا توان اقتصادی چین را تضعیف کند و هم‌زمان صنعت داروسازی میلیاردها دلار به جیب بزند. او گفته است: داروسازان در سال ۲۰۲۰ به ثروت‌های افسانه‌ای می‌رسند و همه‌چیز فراموش می‌شود.

این فرضیه در چین خریدارانی پیدا کرده، اما به اعتقاد هیو جینگ، سردبیر گلوبال تایمز بیشتر مردم آن را باور ندارند.

وی نوشته است: هنگام شیوع سارس، بعضی چینی‌ها معتقد بودند که این یک سلاح زیستی است که آمریکا علیه چین استفاده می‌کند. این نظریه توطئه اکنون یک ‌بار دیگر مطرح شده است. بااین‌حال، بیشتر چینی‌ها این‌گونه فکر نمی‌کنند.

ویروس کرونا؛ کدام حیوان وحشی بیماری را به انسان داد؟

رقابت برای دانستن این که چگونه ویروس مرگبار کرونا از جهان حیوانات وارد دنیای انسان‌ها شد، ادامه دارد.

جایی در چین، خفاشی با سرعت سرسام‌آور پرواز می‌کرد و بعد که تصمیم گرفت فرود بیاید، ویروس جدید کرونا را در کف جنگل رها کرد. حیوانی وحشی، احتمالا یک پنگولین که برای خوردن حشرات روی برگ‌‌ درختان له‌له می‌زد، ویروس را وارد بدنش کرد.

ویروس وارد چرخه حیات وحش می‌شود. سرانجام یکی از حیوانات وحشی که این عفونت در بدنش بود به دام می‌افتد و وارد بازار فروش حیوانات وحشی می‌شود. این تولد یک شیوع جهانی بود.

دانشمندان با مطالعه حیواناتی که میزبان این ویروس بوده‌اند در تلاشند درستی این سناریو را ثابت کنند. اندرو کانینگام استاد انجمن جانورشناسی لندن می‌گوید، کشف این بخش از داستان “کمی مانند داستان‌های کارآگاهی” است. طیفی از گونه‌های جانوران وحشی می‌توانند میزبان باشند و او می‌گوید که گونه‌ای خاص از خفاش‌ها، میزبان تعداد زیادی از انواع ویروس کرونا هستند.

حالا سوال این است که ما چقدر از جزئیات این داستان آگاهیم؟ زمانی که دانشمندان فرمول ژنتیکی ویروس جدید را که از بدن یک بیمار به دست آمده بود، پیدا کردند، مشخص شد که خفاش‌های چین شریک جرم هستند.

این پستانداران در گروه‌های بزرگ دور هم جمع می‌شوند، مسافت‌های طولانی پرواز می‌کنند و الان در تمام قاره‌ها حضور دارند. خفاش‌ها بندرت یکدیگر را مریض می‌کنند ولی می‌توانند عوامل بیماری‌زا را در مسافت‌های طولانی و به طور گسترده پخش کنند.

به گفته کیت جونز، استاد دانشگاه کالج لندن، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد خفاش‌ها خودشان را برای پروازهای طولانی تطبیق داده‌اند و در ترمیم دی‌ان‌اِی خود بهتر از سایر گونه‌ها هستند: “این شاید باعث می‌شود آنها بتوانند بدون مریض شدن، ویروس‌های زیادی را حمل کنند، البته این فعلا فقط یک نظریه است.”

شکی نیست که رفتار خفاش‌ها موجب رونق بازار ویروس‌ها می‌شود. جاناتان بال استاد دانشگاه ناتینگهام می‌گوید: “وقتی شما رفتارهای خفاش‌ها را بررسی می‌کنید، متوجه می‌شوید که ساز و برگ زیادی برای پخش ویروس دارند. خفاش‌ها پستاندار هستند و این احتمال وجود دارد که بعضی از آنها مستقیم یا از طریق یک میزبان واسطه موجب مریضی انسان شوند.”

بخش دوم معما، شناسایی حیوانی است که ویروس را در بدنش حمل می‌کرد و زندگی‌اش در بازار حیوانات وحشی ووهان به پایان رسید. یکی از مظنونان اصلی پنگولین است.

پنگولین حیوانی است فلس‌دار و مورچه‌خوار که گفته می‌شود بیشتر از هر جانور دیگری در دنیا قاچاق می‌شود و در خطر انقراض است. پوست فلس‌دار پنگولین کاربرد گسترده‌ای در طب سنتی چین دارد و گوشت این حیوان هم از نظر عده‌ای بسیار لذیذ است.

ویروس‌های کرونا در پنگولین پیدا شده‌اند و گفته شده که برخی از این ویروس‌ها شباهت زیادی به نمونه جدید انسانی داشته‌اند. آیا می‌توان گفت ویروس‌ها قبل از رسیدن به بدن انسان بین خفاش و پنگولین مبادله ژنتیکی داشته‌اند؟ دانشمندان در هر نوع نتیجه‌گیری محتاط هستند. تمامی داده‌های تحقیق در مورد پنگولین هنوز آشکار نشده است بنابراین تایید این اطلاعات غیرممکن است.

به گفته آقای کانینگام محل زندگی و تعداد پنگولین‌هایی که آزمایش شده‌اند، بسیار مهم است: “برای مثال، این که آیا تعدادی حیوان مستقیم از حیات وحش گرفته شده‌اند (در این صورت نتیجه آزمایش دقیق‌تر است) یا فقط حیواناتی آزمایش شده‌اند که در محیط حفاظت شده یا بازار حیوانات یافت شده‌اند؟ (در این صورت نتایج در مورد میزبان واقعی ویروس‌ها نمی‌تواند چندان قوی باشد).”

پنگولین و دیگر حیوانات وحشی، شامل گونه‌های مختلف خفاش‌ها، اغلب در بازار حیوانات فروخته می‌شوند. او در مورد بخت انتقال ویروس از گونه‌ای به گونه‌ای دیگر می‌گوید: “بازارهای حیوانات، شرایط ایده‌آلی را برای انتقال عامل بیماری‌زا از یک گونه به گونه دیگر از جمله انسان‌ فراهم می‌کند.”

بازار ووهان، که بعد از شیوع بیماری بسته شد، بخش فروش حیوانات وحشی دارد که شامل حیوانات قصابی شده و زنده است و در آن قطعات بدن حیواناتی مانند شتر، کوالا و پرندگان فروخته می‌شود. به گزارش روزنامه گاردین فهرست یکی از این مغازه‌ها شامل موارد زیر بود: توله گرگ، سنجاقک طلایی، عقرب، موش بامبو، سنجاب، روباه، گربه زباد، جوجه تیغی (احتمالا خارپشت)، سمندر، لاکپشت و تمساح.

تا جایی که ما می‌دانیم، خفاش‌ و پنگولین در فهرست مغازه‌ها نبوده‌اند اما مسئولان چینی مشغول تحقیق در مورد حیوانات فروخته شده هستند. آقای بال می‌گوید: “اگر ویروس از گونه‌ای به گونه‌ای دیگر منتقل شده باشد، شما می‌خواهید بدانید که ایا این اتفاق باز هم رخ می‌دهد یا نه؛ این اهمیت زیادی از منظر سلامت جامعه دارد. به همین دلیل شما باید بدانید که دقیقا کدام حیوانات درگیر بوده‌اند و چه باعث بالا رفتن خطر انتقال شده است.”

خیلی از ویروس‌هایی که ما در سال‌های گذشته با آن‌ها سر و کار داشته‌ایم از حیات وحش آمده‌اند: ابولا، اچ‌آی‌وی، سارس و حالا هم کرونا. آقای جونز می‌گوید بیشتر شدن عفونت‌هایی که از حیات وحش می‌آیند، می‌تواند به دلیل افزایش آگاهی ما، بیشتر شدن ارتباط با یکدیگر و یا تعدی بیشتر به حیات وحش باشد. رویارویی با ویروس‌های جدیدی که بشر قبلا با آن‌ها ارتباطی نداشته، موجب تغییر چشم‌انداز ما شده است.”

آقای کانینگام می‌گوید اگر ما عوامل خطر را بشناسیم، می‌توانیم بدون این که اثر مضر بر حیات وحش بگذاریم، گام اول را برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی برداریم. طرفداران محیط زیست مشتاقانه می‌خواهند بگویند خفاش‌ها با این که ویروس‌های زیادی دارند، نقشی حیاتی در ساختار زیست‌بوم‌ها (اکوسیستم) دارند.

او می‌گوید: “خفاش‌های حشره‌خوار، طیف گسترده‌ای از جانوران مانند پشه‌ها و آفت‌های کشاورزی را می‌خورند. در حالی که خفاش‌های گیاه‌خوار به گرده‌افشانی درختان کمک می‌کنند و دانه‌های آن‌ها را پخش می‌کنند. خیلی مهم است که صحبت در مورد کنترل بیماری‌ها موجب کج‌فهمی در مورد این گونه‌ها نشود.”

پس از شیوع سارس در ۳-۲۰۰۲، ویروسی که شباهت بسیار زیادی با کرونای جدید دارد، بازار حیوانات وحشی در چین و مناطق اطراف موقت ممنوع شد ولی این بازارها خیلی زود در چین، ویتنام و دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا برقرار شدند.

چین خرید و فروش محصول حیوانات وحشی که معمولا برای خوراک، تولید خز و پزشکی سنتی استفاده می‌شوند را ممنوع کرده است.

در حالی که ما شاید هرگز نفهمیم که این بیماری که جان بسیاری را گرفته از کجا و چگونه وارد زندگی انسان‌ها شد، دیانا بل استاد دانشگاه ایست آنگلیا می‌گوید: “ما حیوانات مختلف از کشورهای مختلف با عادات زندگی متفاوت را دور هم جمع کرده‌ایم؛ از حیوانات آبزی گرفته تا حیواناتی که روی درخت زندگی می‌کنند. این ملغمه‌ای است که باید متوقف شود.”