نیویورکر گزارش داد: داستان دعوت رند پاول از ظریف برای دیدار با ترامپ در اتاق بیضی

 

ماه گذشته و در میانه تشدید آتش تنش ها بین واشنگتن و تهران، وزیر امور خارجه ایران، محمدجواد ظریف، یک دعوت غیرمنتظره برای دیدار با رئیس جمهور آمریکا دونالد ترامپ در دفتر بیضی دریافت کرد. به گفته منابع آمریکایی و ایرانی و یک دیپلمات آگاه ، سناتور رند پاول ، جمهوریخواه از کنتاکی ، در دیدار با ظریف در نیویورک در 15 ژوئیه این دعوت دیپلماتیک را انجام داد.

با توجه به استقبال رئیس جمهور ترامپ از این ایده، پاول چند هفته با مشورت با کاخ سفید و وزارت امور خارجه روی این ایده کار کرده بود. سه هفته پیش از آنکه ظریف در نیویورک برای جلساتی در سازمان ملل متحد حضور پیدا کند، یک واسطه از طرف پاول این مساله به ایران اعزام شده بود. در 14 ژوئیه ، روز قبل از عزیمت به نیویورک، پاول با رئیس جمهور در حالی که در دور گلف ترامپ در استرلینگ، ویرجینیا بازی می کرد ، در مورد ایران گفتگو کرد.

در پانزدهم ژوئیه ، پاول و مشاور ارشد وی ، داگ استافورد ، با ظریف در محل اقامت زیبای سفیر ایران در سازمان ملل در خیابان پنجم ، بلوكی از موزه متروپولیتن، ملاقات كردند. ظریف، که عنوان دکترای خود را زیر نظر و راهنمایی کاندولیزا رایس در دانشگاه دنور تحصیل کرده بود، در دهه های اخیر به عنوان یک دیپلمات، یک فهرست کوچک با شماره های خصوصی اعضای مجلس و سنا ساخته است. ظریف بعد از آن هفته به من و گروه کوچکی از خبرنگاران گفت: “من همیشه افرادی از کنگره را ملاقات میکنم.” بدون ذکر نام شخصی خاص. اما این اولین ملاقات وی با پاول بود که در کمیته روابط خارجی سنا حضور دارد.

به گفته این منابع ، این دو نفر در ابتدا درباره مسایل دیرینه، به ویژه برنامه هسته ای تهران و همچنین شعله های آتش اخیر در خلیج فارس صحبت کردند. در ماه می و ژوئن ، ایالات متحده تهران را متهم به خرابکاری در شش تانکر نفتی در آن سوی تنگه استراتژیک هرمز کرد. در تاریخ 20 ژوئن ، ایران یکی از پیشرفته ترین هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا را ساقط کرد و ادعا کرد که در حال پرواز بر روی حریم هوایی ایران بوده است. ترامپ تلافی نظامی را در نظر گرفت، اما در آخرین لحظه آن را به دلیل تلفات پیش بینی شده آن ملغی کرد. در حالی که ظریف در نیویورک بود، ایالات متحده در تاریخ 18 ژوئیه یک هواپیمای بدون سرنشین ایرانی را ساقط کرد. با بالا گرفتن تنش ها، واشنگتن از احتمال بروز جنگ جدید در خاورمیانه نگران بود. مأموریت پاول این بود که از میان لایه های درهم و پیچیده درگیری و تنش یک کانال مستقیم دیپلماتیک را در بالاترین سطح راه اندازی کند. این کار، نسخه ای مینیاتوری از تاکتیک ترامپ در دور زدن دیپلماسی سنتی در دیدارمستقیم با رهبری کره شمالی بود.

در طی یک مکالمه یک ساعته ، ظریف به پاول ایده هایی درباره چگونگی پایان دادن به بن بست هسته ای و پرداختن به نگرانی های ترامپ ارائه داد. وی بعداً برخی از آنها را به گروه روزنامه نگاران ما و متعاقباً با جزئیات بیشتر برای من تشریح کرد. وی به ما گفت: “من به عنوان یک دیپلمات ، همیشه باید در مورد گزینه های جایگزین فکر کنم.” از جمله این ایده ها یکی این بود كه پارلمان ایران می تواند قانوناً فتوایی را كه از طرف مقام معظم رهبری ایران  در اصل در سال 2003 و بار دیگر در سال 2010 برای منع تولید یا استفاده از سلاح های هسته ای صادر شد تبدیل به قانون کند. آیت الله علی خامنه ای در سال 2010 گفت: “ما استفاده از این قبیل سلاح ها را حرام  می دانیم و معتقدیم که وظیفه همه است که برای امنیت بشریت در برابر این فاجعه بزرگ تلاش کنند.”

ظریف پیشنهاد کرد، اگر ترامپ چیز بیشتری بخواهد، او نیز باید پیشنهاد بیشتری ارائه می داد. یکی دیگر از احتمالها، به جلو بردن یکی از مراحل توافق هسته ای میان ایران و شش قدرت اصلی جهان در سال 2015 بود – توافق نامه ای که ترامپ در ماه مه سال 2018 از آن خروج کرد. ظریف گفت که ایران می تواند تصویب به اصطلاح پروتکل الحاقی را، که در حال حاضر قرار است تا سال 2023 اجرا شود به طور بالقوه برای سال جاری به جلو اندازد. این پروتکل ، که قبلاً توسط یکصد و چهل و شش کشور امضا شده و به تصویب رسیده است ، باعث می شود بازرسی های بین المللی دقیق تر – هم در سایت هسته ای اعلام شده و هم اعلام نشده در کشورهای عضو – به طور دائمی انجام شود. داریل کیمبال ، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات، روز جمعه به من گفت: “پروتکل الحاقی وسیله مهمی است که با آن جهان تأیید می کند که ایران به دنبال دستیابی به سلاح های هسته ای نیست. اگر به ایرانی ها اعتماد ندارید، باید بازرسی ها را به طور دائمی انجام دهید.” با تصویب پروتکل ، ایران یکی از بندهای به اصطلاح غروب در توافق 2015 که باعث شک و تردید عمیق در میان جمهوری خواهان، برخی از دموکرات ها، اسرائیل و عربستان سعودی شده بود را از بین میبرد. در عوض ، ظریف اظهار داشت، ترامپ می تواند به کنگره برود تا تحریم های ایران را برطرف کند، همانطور که در ابتدا با توافق هسته ای سال 2015 این اقدام انجام شده بود اما در قانون آمریکا تصویب نشده است. سپس هر دو طرف در تعهدات مورد نظر در توافق اصلی احساس امنیت بیشتری می كنند.

پاول پیشنهاد کرد که دیپلمات ایرانی به صورت شخصی ایده های خود را به ترامپ ارائه دهد. منابع ایرانی و دیپلماتیك به من گفتند كه پاول گفته رئیس جمهور به او اجازه داده است كه دعوتنامه ای برای ملاقات در دفتر بیضی را در اوایل هفته صادر كند. سخنگوی کاخ سفید از اظهار نظر در مورد دعوت خودداری کرد.

ترامپ مدتهاست که از سخنان اعضای تندرو میان کارمندان خود – بخصوص مشاور امنیت ملی جان بولتون – که در مورد پتانسیل دیپلماسی موفق سطح بالا با ایران شک و تردید داشتند، سرپیچی میکند. روز چهارشنبه ، یک مقام ارشد دولت در یک کنفرانس تلفنی به خبرنگاران گفت: “رئیس جمهور ترامپ آماده گفتگو با رهبری ارشد در تهران است و مطمئناً مانع برقراری ارتباط هیچ یک از دوستان یا متحدین ما با ایران نشده است.” ترامپ در ماه ژوئن پیامی در مورد دیپلماسی احتمالی  را از طریق نخست وزیر ژاپن شینزو آبه به رهبر ایران ارسال کرد. این مقام گفت: “رئیس جمهور هیچ محدودیتی برای گفتگوی مقامات منتخب با همتایان خارجی ندارد.”

دیپلماتهای اروپایی و ایران به من گفته اند که دولت ترامپ در طول دو سال اول خود، حداقل 8 بار درخوسات دیدار با مقامات ایارنی داشته است، از جمله دو بار وقتی كه ترامپ و رئیس جمهور ایران، حسن روحانی ، هر دو در مجمع عمومی آمریكا بودند. یکی از آن درخواست ها، که از طریق رئیس جمهور فرانسه امانوئل مکرون در سال 2017 ارجاع شده بود، در همان روزی انجام شد که ترامپ در مجمع عمومی علیه ایران سخنرانی کرد. ترامپ جمهوری اسلامی را یک دیکتاتوری فاسد نامید که رهبران آن این کشور ثروتمند را به “یک کشور سرکش به لحاظ اقتصادی نابسامان تبدیل کرده اند که عمده صادرات آن خشونت ، خونریزی و هرج و مرج است. روحانی که با این سخنان به وی توهین شده بود دعوت به ملاقات خصوصی را رد کرد.

ظریف به پاول گفت که تصمیم ملاقات با ترامپ در دفتر بیضی در اختیار او نیست و باید با تهران مشورت کند. این منابع به من گفتند كه ظریف ابراز نگرانی کرده از اینكه هر جلسه ای می تواند به چیزی برای عکس انتخاباتی و بدون نتیجه مشخص ختم شود. دسامبر گذشته ، هنگام مصاحبه با ظریف در مجمع دوحه، وی گفت که تهران بیش از یک عکس و یک سند دو صفحه ای از هر گفتگویی آینده انتظار دارد – اشاره ای به نتیجه محدود اجلاس نخستین ترامپ با رهبر کره شمالی ، کیم جونگ اون در سال گذشته در سنگاپور. وی گفت: “ما فقط برای فرصت یک عکس و یک سند دو صفحه ای صحبت نمی کنیم. ما یک سند صد و پنجاه صفحه ای داریم” که اشاره ای به توافقنامه هسته ای دقیقی است که ترامپ آن را رها کرده.

ظریف پس از دیدار با پائول، موضوع دعوت را برای رهبران ایران بازگو کرد. آنها برگزاری جلسه در این زمان را تأیید نکردند. قرار است روحانی ماه آینده در مجمع عمومی ایالات متحده آمریکا حضور یابد.

بنا بر گزارش ها سناتور لیندسی گراهام، جمهوری خواه از کارولینای جنوبی نیز با دولت آمریکا در خصوص ایران همکاری می کند، هرچند در مسیری متفاوت. او بخشی از گروهی بود که در 14 ژوئیه با ترامپ گلف بازی کرده و درباره ایران گفتگو کردند. به گزارش روزنامه دیلی بیست ، گراهام که از پاول تندروتر است، در چارچوب توافق نامه گسترده تر با متحدین آمریکا مشورت کرده است. این چهارچوب گسترده از تهران می خواهد كه موافقت نامه موسوم به 123 را كه در قانونگذاری مصوب 1954 تشریح شده است، بپذیرد. این توافق در ازای همکاری آمریکا در فناوری هسته ای 9 ضمانت را در مورد استفاده از مواد هسته ای تحمیل می كند – تا مطمئن شود كه برای ساخت بمب منحرف نشوند. ایالات متحده با چهل و نه کشور و تایوان این قرارداد را امضا کرده است.

گراهام به دیلی بیست گفته: من به رئیس جمهور گفتم: 123 را با ایرانیان بر سر میز بگذارید. بگذار آنها بگویند نه. من فکر می کنم ایرانی ها به این پیشنهاد نه خواهند گفت. و فکر می کنم که این کار دست اروپایی ها را باز میگذارد”. از زمانی که ترامپ توافق هسته ای سال 2015 را کنار گذاشت، ایالات متحده و اروپا بیشتر از هر مسئله دیگری از زمان اتحاد غربی پس از جنگ جهانی دوم،  بر سر مساله ایران به شکلی عمیق دچار شکاف شده اند. انگلیس ، فرانسه و آلمان بارها و بارها تعهد خود به توافق هسته ای اولیه را گوشزد کرده اند. در ماه ژوئن ، آنها مکانیسم مالی instex را برای کمک به شرکت ها در دور زدن تحریم های ایالات متحده در صورت انجام تجارت با ایران، راه اندازی کردند. با افزایش تنش ها در خلیج فارس ، متحدان دیرینه کمپین “فشار حداکثری” دولت آمریکا را در پانزده ماه گذشته سرزنش کرده و این رویکرد را تحریک واکنش تهاجمی ایران می دانند. ماه گذشته، اروپایی ها از پیوستن به عملیات سنتینل، برنامه ای آمریكا برای تأمین امنیت ترافیك نفتکش ها و امنیت دریایی در خلیج فارس، مقاومت كردند یا از آن امتناع ورزیدند و در عوض تصمیم گرفتند ترتیبات خود را در این خصوص بسازند.

در تاریخ 31 ژوئیه بدون چشم انداز موفقیت در افق نزدیک، دولت ترامپ ظریف را برای رفتار “سزاوار سرزنش” ، به دلیل پیوند با سپاه پاسداران (که در ماه آوریل به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی معرفی شد) و برای عملکرد “بعنوان یک وزیر تبلیغاتی، نه یک وزیر خارجه تحریم کرد.

از نظر فنی، این تحریم ها بدان معنی است که ایالات متحده می تواند هرگونه اموالی را که ظریف در آمریکا در اختیار دارد تصاحب کرده، وی را از سفر به آمریکا منع کند و هر شخص، شرکت یا موسسه مالی را که با ظریف همکاری می کند، تحریم کند. از نظر عملی، این حرکت ممکن است تأثیر محدودی داشته باشد. طبق منشور سازمان ملل، ایالات متحده ، به عنوان کشور میزبان، موظف است به دیپلمات هایی که در سطح جهانی جهانی مشغول کار هستند، مجوز سفر به آمریکا بدهد. این تعهد بندرت نقض می شود. ظریف معمولاً سالانه سه یا چهار بار از سازمان ملل بازدید کرده است. هیئت مستقر ایران در سازمان ملل انتظار دارد كه وی در ماه آینده در مجمع عمومی حضور یابد. در همین حال، اروپایی ها با قاطعیت به این اقدام اعتراض کردند. وزارت امور خارجه فرانسه در توئیت خود گفت: “ما معتقدیم كه همه ی کانال های دیپلماتیک بخصوص در شرایط كنونی تنش ها باید باز بمانند.”

ظریف از رسانه مورد علاقه ترامپ برای پاسخ دادن استفاده کرد. ظریف در توییت نوشت: “دلیل ایالات متحده برای تحریم من این است که من سخنگوی اصلی ایران در سراسر جهان هستم. آیا حقیقت واقعاً تا این حد دردناک است؟ این تحریم هیچ تاثیری بر من و خانواده من ندارد، زیرا من خارج از ایران هیچ ملک یا منافعی ندارم. متشکرم که من را چنین تهدید بزرگی برای درستور کار خود میدانید.”

دفتر پاول اظهار نظر رسمی در خصوص این گزارشات نداشته است. دفتر مطبوعاتی وی به من گفت: “من باید شما را به توییتر ارجاع کنم.” سناتور پاول در حساب توییتر خود، گزارش آسوشیتدپرس را در مورد اقدام دولت علیه ظریف به اشتراک گذاشته بود، که در بالای آن نوشته: “اگر دیپلمات ها را تحریم کنید، دیپلماسی کمتری خواهید داشت.”