خبر نامه شب تاب در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود – از گوشه‌ای برون آی ای کوکب هدایت.
از آنجا که گاز متان در اتمسفر مریخ دوام زیادی نخواهد داشت، ردیابی آن به این معنی است که اخیرا آزاد شده.این گاز مورد علاقه پژوهشگران است چون علاوه بر فرآیندهای طبیعی می تواند توسط موجودات زنده هم تولید شود.
نشانه های کاملا واضح متان ابتدا در روز ۱۵ ژوئن ۲۰۱۳ توسط مریخ نورد “کنجکاوی” اندازه گیری شد.داده هایی که یک روز بعد از آن توسط ابزاری به نام “طیف سنج فوریر سیاره ای” (پی اف اس) در مدارگرد “مریخ اکسپرس” جمع آوری شد، وجود آن را تایید کرد.نتایج این یافته اکنون در نشریه “علوم زمین شناسی نیچر” چاپ شده است.
مارکو گیورانا محقق اصلی “پی اف اس” گفت: “به طور کلی ما به غیر از آن یک مورد متانی ردیابی نکردیم. در آن مورد میزان اندازه گیری شده ۱۵ پارت در میلیارد در اتمسفر بود، که درست یک روز بعد از همان روزی بود که مریخ نورد کنجکاوی جهشی به اندازه شش پارت در میلیارد را گزارش کرد.”
“هرچند پارت در میلیارد نماینده فقط مقدار اندکی از این گاز است، اما برای مریخ کاملا زیاد است – اندازه گیری های ما معادل وجود حدودا ۴۶ تن متان در ناحیه ای به وسعت ۴۹ هزار کیلومتر مربع است که از فضا مشاهده شد.”
در زمان ردیابی این گاز توسط مریخ نورد، تصور می شد که متان ممکن است از نقطه ای در شمال “کنجکاوی” نشات گرفته باشد، چون جهت اصلی باد در آن زمان رو به جنوب بود، و منشا انتشار گاز از داخل گودال “گیل” بود که کنجکاوی در آن فرود آمده بود.
بیولوژی یا ژئولوژی؟
راه های مختلفی برای تولید گاز متان در مریخ وجود دارد.
میکروب ها، اگر در مریخ وجود داشته باشند، می توانند منبع تولید آن باشند. همچنین امکان آن هست که ریزارگانیسم ها زمانی در گذشته های دور مریخ گاز متانی تولید کرده باشند که در داخل یخ به دام افتاده و با ذوب یخ آزاد می شود.
اما فرآیندهایی زمین شناسی هم هست که می تواند به انتشار متان منجر شود، بدون نیاز به وجود حیات. اینها شامل سرپینتینزیاسون – فرآیند تغییر کانی ها در پوسته با کمک حرارت و آب است.
یک مدارگرد دیگر به نام “ردیاب گاز اگزومارس” که برای شناسایی همه ترکیب های اتمسفر مریخ طراحی شده در سال ۲۰۱۶ پرتاب شد اما هنوز نتایج مطالعات آن منتشر نشده است.
کشف ‘دریاچه آب’ در مریخ
دانشمندان می‌گویند به شواهدی مبنی بر وجود حجم بزرگی از آب مایع در سیاره مریخ دست پیدا کرده‌اند.
آنها می‌گویند این دریاچه تازه کشف‌شده در لایه زیرین یخ‌های قطب جنوب مریخ واقع شده و طول آن حدود ۲۰ کیلومتر است.
تحقیقات قبلی حاکی از نشانه‌هایی مبنی بر احتمال وجود آب‌های پراکنده در سطح مریخ بود اما این اولین بار است که شواهدی برای وجود حجم بزرگی از آب در این سیاره به دست آمده است.
بستر دریاچه‌هایی که پیش از این کاوشگر کیوریوسیتی ناسا کشف کرده بود نشان می‌داد که در گذشته آب روی سطح مریخ وجود داشته است.
با وجود این از آن زمان‌ها تا کنون اقلیم این سیاره به دلیل نازک بودن جو آن سردتر شده و بیشتر این آب‌ها زیر یخ محصور شده‌اند.
کشف جدید با استفاده از مارسیس صورت گرفته که تجهیزاتی راداری است که روی مدارپیمای مارس اکسپرس نصب شده است.
رادارهایی مثل مارسیس، سطح سیاره و لایه زیرین چسبیده به آن را با فرستادن سیگنال و بررسی بازتاب آن بررسی می‌کنند.
مارسیس قادر به تشخیص عمق آب این دریاچه نبوده اما پژوهشگران برآورد می‌کنند که عمق آن دست کم یک متر باشد.
پروفسور روبرتو اوروزی، از موسسه ملی اخترفیزیک ایتالیا می‌گوید: “می‌توان این حجم آب را به عنوان دریاچه به حساب آورد. یک دریاچه، نه حجمی از یخ ذوب‌شده که مثل بعضی از یخچال‌های روی زمین فضای بین صخره و یخ را پر می‌کند.”
آیا این به معنای وجود حیات در مریخ است؟
هنوز پاسخی قطعی به این سوال نمی‌توان داد.
دکتر مانیش پتل از بریتانیا می‌گوید: “ما مدت‌هاست که فهمیده‌ایم سطح مریخ نمی‌تواند میزبان حیات – آن طور که ما می‌شناسیم – باشد. به همین دلیل جست‌وجو برای حیات در مریخ به زیر سطح این سیاره رفته است.”
“آنجاست که حفاظت کافی از اشعه‌های مضر وجود دارد و فشار و دما به سطح قابل زیست‌تری افزایش پیدا می‌کند. از همه مهم‌تر احتمال وجود آب هست که عنصر حیاتی است.”
دنبال کردن آب در واقع از محورهای اصلی اخترزیست‌شناسی است که علم مطالعه حیات بالقوه در خارج از سیاره زمین است.
بیشتر بخوانید:
