دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار می کند:
هم اندیشی و جشنواره خرقه تزویر
(تصوف فرقه ای، شاخصه ها و نقدها)موضوعات مقالات:
۱)تفاوت ولایت در تصوف و تشیع
۲)انکار خاتمیت در تصوف
۳)مهدویت در تصوف
۴)معاد یا فرجام شناسی در تصوف
۵)تصوف فرقه ای، ظهور اسلام در قالب سکولاریزم
۶)دیدگاه معصومین علیهم السلام پیرامون صوفیه (۱-سران ۲-آداب ۳-عقائد)
۷)رویکرد سیاسی تصوف قبل و بعد از انقلاب اسلامی
۸)قطب پرستی یا بت پرستی مدرن
۹)ریشه یابی عوامل تشکیل و گسترش خانقاه ها در ایران
۱۰)شریعت گریزی در تصوف و علل آن
۱۱)تقابل صوفیه با اهل بیت علیهم السلام
۱۲)انحرافات اخلاقی در تصوف فرقه ای
۱۳)جایگاه شیطان در تصوف (تقدیس ابلیس)
۱۴)نفوذ اندیشه های فرقه ای در کتب درسی (دانشگاهی و غیر دانشگاهی)
۱۵)نقش بصیرت انقلابی در مقابله با تصوف
۱۶)شخصیت شناسی منتقدین برجسته تصوف (مقدس اردبیلی– شیخ حر عاملی– علامه مجلسی و …)

پذیرش آثار فرهنگی، پژوهشی و رسانه ای:
۱-فیلم، مستند، کلیپ
۲-کتاب صوتی، اجرا و کارشناسی تلویزیونی
۳-سایت، وبلاگ و شبکه های اجتماعی
۴-نرم افزار و اپلیکیشن، مجله (چاپی و الکترونیکی)
۵-کتاب، پایان نامه، احیاء کتب قدیمی و…

مهلت ارسال آثار: ۱ بهمن ۱۳۹۵

جوایز ویژه:
سکه بهار آزادی، تندیس و لوح تقدیر برای ۵ اثر برتر
کمک هزینه عتبات عالیات و مشهد مقدس برای ۱۲ اثر برگزیده

راه های ارسال آثار و تماس با دبیرخانه:

EMAIL: [email protected]
TELEGRAM: @tasavvof95
شماره های تماس:
۰۹۱۹۴۵۱۵۰۷۸
۰۲۵-۳۷۱۱۶۰ – (داخلی ۴۴۵۷)

نشانی دبیرخانه:
قم، سی متری هنرستان، نرسیده به گلزار شهدا، کوچه ۳۹، مرکز آموزش های کاربردی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، کد پستی: ۳۷۱۵۹۵۳۱۱۳

حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی رئیس قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در نشست خبری با موضوع اولین همایش ملی تصوف؛ شاخصه ها و نقدها به بیان نکاتی در خصوص برگزاری این همایش پرداخت.

مشروح سخنان ایشان با اصحاب رسانه را در ذیل مشاهده می کنید:

همانطور که از عنوان همایش مشخص است، موضوع بحث ما، درباره تصوف یا به قول برخی عرفان است. اما خواهیم گفت واژه تصوف، دقیق تر از عرفان است. زیرا عرفان واژه ی عامی است که بیش از حوزه و قلمرو بحث ما را پوشش می دهد.

سخن ما در باب نهضتی است که در قرن دوم هجری در جهان اسلام پدید آمد و در بخش های مختلف جهان اسلام گسترش پیدا کرد و گروه ها و فرقه های گوناگونی را ایجاد کرد و تا امروز نیز شاخه ها و ابعاد جریان تصوف در کشورهای مختلف و فرهنگ ها و مذاهب مختلف ظهور و حضور دارد.

بحث ما در این همایش، متمرکز بر یک نقطه خاص از نهضت کلی تصوف است. لازم است در این زمینه توضیحی بیان شود. بین محققان بزرگ درباره منشا پیدایش تصوف اختلاف است. اما آن چیزی که مسلم است ریشه های تصوف در آغاز از شرق و رهبانیت و بیرون جهان اسلام آمد. فرهنگ قرآنی و اسلامی در شکل گیری تصوف اسلامی بسیار موثر واقع شد و چهره تصوف را تغییر داد.

اما به دلیل ریشه غیر اسلامی این فرهنگ، برخی آداب و رسوم نادرست و باورهای خرافی خارج از حوزه دین و عقل در این افکار صوفیانه راه یافت. در آغاز موج وسیعی از علمای اسلام علیه تصوف به عنوان یک جریان انحرافی ایستادند اما به تدریج گروهی از جریان تصوف توسط حاکمان اهل سنت جذب شدند و چهره انحرافی و نابسامان فرهنگ تصوف در حوزه اهل سنت عمدتا تعدیل و تا حدود زیادی اصلاح شد.

منظور از تصوف سنی تصوفی است که در حوزه های علمیه اهل سنت رشد یافته است. این تصوف از بسیاری از انحرافات تصوف فرقه ای که محل بحث ما است، خالی می باشد.

تاکید می کنم که بسیاری اشتباه تصور کرده اند که آن چیزی که در تصوف شمال آفریقا و عمده جهان اهل سنت است، چهره فرقه ای انحرافی است!

بسیاری از فرقه های تصوف در جهان اهل سنت در طول تاریخ به سمت شریعت و اعتقادات اسلامی آمدند تا جایی که بخش بزرگی از علمای اهل سنت حتی علمای الازهر از اینکه آن ها را صوفی یا متصوف خطاب کنند نه تنها ناراحت نمی شوند بلکه با افتخار آن را ذکر می کنند.

سال گذشته شیخ احمد طیب، شیخ الازهر مصر با صراحت به صوفی بودن خود تاکید کرد. تصوف در محیط اهل سنت آنچنان با تفکرات دینی یکسان شده که در الازهر، کاملا رنگ اسلامی دین مدارانه و معقول پیدا می کند.

اما متاسفانه جریان هایی در تصوف شکل گرفت و به تدریج تبدیل به فرقه های صوفیانه شد که بیرون از حوزه اسلامی شروع به رشد کردند. این فرقه ها البته در درون خود بخشی از معنویت اسلامی را دارا هستند و به گونه ای با معارف دینی پیوند خورده اند. اما  با مراجعه به تاریخچه و هویت و آثار این فرقه ها، انواع نادرستی ها و اندیشه های نابخردانه و غیرمعقول و گاه انحرافی مشاهده می شود.

این فرقه های دور افتاده از حوزه علمیه اسلامی، به تدریج در محیط های اسلامی فعال شدند به طوری که بخشی از جامعه امروز ما چندان تفاوتی میان این انحرافات و آداب اسلامی قائل نیستند. و نقطه تاکید همایش ما دقیقا همینجاست و قصد ما روشنگری و تبیین ابعاد درست و نادرست و و مسائل اثرگذار این فرقه ها در نسل جوان و عامه مردم است.

نکاتی که اهمیت این همایش را نشان می دهند از این قرار است:

این اندیشه های صوفیانه، گاه در ادبیات عمومی ما مانند شعر فارسی و داستان ها و حکایت ها به گونه ای نفوذ کرده که برای مردمی که با ادبیات شیرین فارسی مانوس هستند و از مضامین عالی آن استفاده می کنند، مغفول می ماند.

این انحرافات از طریق همین ادبیات منتقل می شود و آثار نادرست خود را بر جای می گذارد.

نکته دوم این است که در آثار دینی ما (مثلا در تفسیر و شرح احادیث و خطابه های دینی)، کسانی که کمتر آشنا هستند گاه با غفلت از این مضامین نادرست، این مطالب و انحرافات را منتشر می کنند. یعنی این مطالب صوفیانه، گاهی به حاشیه ادبیات دینی ما نیز رسوخ کرده است.

بسیار دیده می شود که مداحان ما از اشعاری استفاده می کنند ، که عرف شیعی (اعم از مراجع عظام و سطوح مختلف مردم) از آنها غلو و بزرگ گویی درباره اهل بیت علیهم السلام را برداشت می کند و از آن شگفت زده می شود.

وقتی ریشه یابی می کنیم مشاهده می شود که این اشعار از درون فرقه های صوفیانه اخذ شده است.

حتی در حوزه موسیقی سنتی که مورد توجه اقشاری از جامعه است، مضامین نادرست صوفیانه تبلیغ و ترویج می شود که بخشی از جامعه ناخواسته و نا آگاهانه درگیر با این تفکرات ناصحیح می شوند.

اخیرا مشاهده می شود که حتی برخی از کتب درسی که رسالت آنها نشر ادبیات فارسی و فرهنگ دینی است، با غفلت از این نکات، مطالب ناصحیح صوفیانه را نشر می دهند و ذهن جوانان را درگیر می کنند.

دفتر تبلیغات اسلامی به عنوان یک نهاد حوزوی که توسط مقام معظم رهبری به عنوان نماد روشنفکری حوزه تلقی شده وظیفه خودش می داند در مقابله با این گونه حرکت های فرهنگی نقش روشنگرانه داشته باشد و نخبگان و محققان را دعوت کند تا این مباحث را برای عموم جامعه تببین نمایند.چند نکته نیز در باب سیاست های این همایش بیان می شود:

توجه اصلی ما به تصوف فرقه ای است که در درون فرقه های حاشیه ای رفته و آداب و اندیشه های انحرافی را ترویج می کنند. ما با عرفان به معنای عام خودش که یک معنویت اسلامی و خالی از این نوع اندیشه ها و آداب صوفیانه است کاری نداریم . بحث عرفان بحثی بین علماست که باید در جای دیگر مطرح شود. کار ما تاکید بر حوزه تصوف فرقه ای است.

نکته بعدی این که کار ما در این همایش روشنگری های معرفتی و علمی است. با اشخاص کاری نداریم حتی تلاش می کنیم که ورودی در مباحثی جز تفکرات و آداب نداشته باشیم. و اگر هم فرقه هایی را مورد نقد قرار بدهیم، نقدی عالمانه و از روی تامل و منطق باشد. یعنی این نوع مقالات در همایش مورد قبول قرار خواهد گرفت.

البته اگر مدافعانی باشند که معتقد باشند می توان از این آداب برداشت درستی بیان نمود، می توانند مقالات خود را ارائه کنند.

نکته سوم نگاه اصلاح گرایانه و اعتدال محور در این همایش است. به دلیل آشنایی با جریان های فکری در جهان عرب می گویم که در ۱۵ سال گذشته ، فرقه های صوفیه اهل سنت با برگزاری همایش های مختلف، در صدد اصلاح و روزآمدی خود هستند. بنده در برخی از این سمینار ها دعوت شده ام و آشنایی نزدیک با آنها دارم.

گروهی از بزرگان علمای اهل سنت که گرایش های صوفیانه دارند را در اسفند ماه دعوت کرده ایم و در بیروت همایشی برگزار خواهیم کرد. آنها پیشگام هستند در اینکه تصوف را با شرایط امروز و اندیشه های خردمند و اسلامی همراه کنند.

متاسفانه برخی از فرقه های تصوف در ایران نه تنها درصدد حل مشکلات نیستند بلکه از هر نقدی می گریزند و منتقدان را مورد اتهام قرار می دهند.

در سال ۴ یا ۵ همایش در بزرگداشت بزرگان ادب کشور برگزار می شود و افرادی آرای صوفیانه را مطرح می کنند. اما متاسفانه مقالات انتقادی در این زمینه ، پذیرفته نمی شود.

پیشنهاد ما این است و خود پیشگام شده ایم تا دعوت کنیم برای اصلاح و برای تکامل فرهنگ معنوی اسلامی و امیدواریم این همایش مورد استقبال اهالی فرقه های تصوف قرار بگیرد و نقد درونی را آغاز کنند.

نکته پایانی ، دعوت از اساتید محترم دانشگاه و حوزه و همه محققان و نویسندگانی است که در این زمینه آشنایی دارند تا در این همایش همکاری داشته باشند.

خوشبختانه پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (isc) که مرکزی رسمی برای همایش های ملی کشور و دارای درجه و اعتبار در وزارت علوم می باشد، این همایش را به عنوان همایشی علمی پژوهشی پذیرفته است. مقالاتی که در این همایش تایید شود، دارای امتیاز های رسمی در کشور خواهد بود. امیدواریم که اعضای محترم هیئت علمی و اساتید بزرگوار حوزه در این زمینه ورود نمایند.

خوشبختانه از آغاز اعلام همایش تا کنون ده ها مقاله واصل شده که اساتید مشغول ارزیابی هستند و گزارش تحولات در سایت رسمی همایش اعلام خواهد شد.

علاقه مندان می توانند چکیده مقالات را تا ۱ بهمن ماه و آثار را تا ۵ اسفند ماه به دبیر خانه ارسال نمایند.

همچنین برای ارتباط با دبیرخانه می توانند با شماره های تماس ۰۹۱۹۴۵۱۵۰۷۸ و ۳۷۷۳۵۳۶۹ (داخلی ۱۳۷۵) با پیش شماره  ۰۲۵تماس حاصل کرده و آثار خود را به پست الکترونیکی [email protected] ارسال نمایند.

در کنار همایش، نمایشگاهی از تحقیقات میدانی و جریان شناسی فرقه های تصوف در ایران را خواهیم داشت و اطلاعات آن به صورت نرم افزار ارائه خواهد شد. امیدواریم تا آن زمان یک یا دو پیش همایش نیز برگزار کنیم و از محققان دعوت کنیم تا مقالات خود را ارائه کنند.

ما در این همایش با اشخاص کاری نداریم و تنها درصدد نقد افکار صوفیانه می باشیم و تعابیری مانند تکفیر و امثال آن، القابی علمی نیستند. در این همایش، ورود جزئی در اندیشه ها صورت می گیرد و نادرستی آنها به صورت علمی و منطقی تببین خواهد شد.

امروزه افرادی در کشور با غلو مبارزه می کنند اما خودشان در کلاس ها میراث غلوآمیز صوفیه را آموزش می دهند.

راهکاری که ما تشحیص می دهیم این است که از مبانی شروع کرده و ریشه های انحرافات را نشان دهیم. اگر این کار انجام شود و روشن شود که این اندیشه ها تا چه اندازه خرافی و نابخردانه است و آثار سوء آن تببین شود شاید عکس العمل کمتری داشته باشد.

برخی از اساتید حتی آنهایی که عرفان و الهیات تدریس می کنند ، از این زوایا و دقایق اطلاعی ندارند. در این میان جا دارد داستانی را که از زبان حضرت آیت الله سیستانی شنیده ام نقل کنم. در جلسه ای خصوصی که با ایشان بودیم، نقل کردند که:

«تعدادی از اساتید داشنگاه تهران نزد من آمدند و من از آنها پرسیدم که شما چه تدریس می کنید؟

آنها گفتند که ما به تدریس تصوف می پردازیم.

به آنها گفتم آیا آن چیزهایی را که تدریس می کنید، خودتان یافته اید و دقیقا می دانید؟

گفتند نه.

گفتم کسی را دیده اید که او این حقایق را یافته باشد؟

گفتند نه ما تنها مدرس این مطالب هستیم.

گفتم چگونه چیزی را که نه خودتان عمق آن را می دانید نه کسی را دیده اید که عمق آن را بداند، به جوانانی عرضه می کنید که هنوز الفبای این مطالب را نمی دانند؟»

لذا یکی از اهداف ما روشنگری برای اساتید است. تا در مطالب خود نقاط انحرافی را  نیز بیان نمایند.

هدف ما زمینه سازی است تا ان شاء الله در همایش های بعدی به صورت کاربردی به پیش برویم. برای نمونه می توان به نقد نظام آموزشی و کتب درسی از دریچه معیارهای به دست آمده از این همایش ، اشاره کرد.