جنگی که با فرمان آقای دکترمحمود احمدی نژاد در «بحرآسمان» شروع شد، همچنان ادامه دارد!

تنش و درگیری بر سر بهره برداری از معادن مناطق بالادستی سد جیرفت و «بحر آسمان» از آنجایی آغاز شد که مقامات ارشد دولت دهم بدون توجه به اهمیت زیست محیطی این منطقه و در میان سکوت مسئولان سازمان محیط زیست، به بخش خصوصی مجوز معدنکاوی در این منطقه را دادند و این تصمیم بنا به دلایل فراوان مورد اعتراض مردم و دوست داران محیط زیست قرار گرفت.

به فاصله کوتاهی از زمان صدور مجوز معدنکاوی در مناطق بالادستی سد جیرفت که به لحاظ زیست محیطی بسیار غنی و به نوعی ذخیرگاه محسوب می شود، این منطقه در سال 89 توسط سازمان محیط زیست به منطقه حفاظت شده ارتقاء یافت و از این زمان به بعد اختلاف ها برای نوع بهره برداری و اکتشاف معادن شدت گرفت.

از جمله این معادن، معدن سنگ آهنی واقع در منطقه «بحر آسمان» است که کار اکتشافی روی آن صورت گرفته بود و در منطقه‌ای بکر و حفاظت شده در ارتفاعات استان کرمان که جز میزبانی گونه‌های ‌گیاهی و جانوری، به دلیل آنکه سرچشمه‌های آب برخی رود‌ها در منطقه از آنجا نشأت می‌گیرد، هم بکر و هم بسیار با ارزش است.

در همه این سال ها که از سال های آخر دولت دهم تا اوایل دولت دوازدهم را در بر می گیرد، این مجوزهای صادر شده به محل و بهانه ای برای اعتراض های مردمی و دوست داران محیط زیست به فعالیت های معدنکاوی و رقابت و اختلاف نظرهای دولتی در سطوح مختلف اداری و بین نهادهای مختلف شد.

جدا از اهالی بومی منطقه و دوست داران محیط زیست، مقامات ارشد وزارت نیرو و سازمان محیط زیست از یک سو به شدت با فعالیت های صنعتی و اقتصادی در این مناطق بکر مخالفت می کنند و از سوی مقامات ارشد وزارت صنعت و معدن و استانداری کرمان منعی برای چنین فعالیتی نمی بینند و اتفاقاً برخی مقامات استانی مثل استاندار به نتیجه رسیدن فعالیت های معدنکاوی را راهکاری برای توسعه استان می دانند.

از جمله گونه‌های ارزشمندی که با آغاز فعالیت های معدنکاوی حیاتشان به شدت مورد تهدید قرار گرفته است، می توان به خرس یقه دار، یوز ایرانی و درختان ارزشمند ارس اشاره کرد که علاوه بر این گونه ها به دلیل جریان قابل توجه آب در این منطقه حیات گونه های آبزی نیز به خطر افتاده است.

همزمان با آغاز فعالیت های معدنکاوی و در فرایند بهره برداری از معادن، قطع و حذف صدها گونه گیاهی نادر، تصرف قلمرو زندگی گونه های نادر جانوری، افزایش فرسایش خاک و بالا رفتن احتمال بروز سیل از نگرانی هایی است که همچنان ذهن و خاطر اهالی منطقه را مکدر کرده است.

با این حال نابودی گونه های جانوری، گیاهی و آبزی در بحر آسمان اولویت دوم اعتراض های مردمی است و مسئله مهم تر از آن به مخاطره افتادن حیات صدها هزار شهروندی است که در پایین دست سد جیرفت و در مسیر رود هلیل رود زندگی می کنند؛ موضوع مهمی که به دلیل قرار گیری معادن در بطن سرچشمه های رود هلیل رود و سد جیرفت اهمیت دوچندان پیدا می کند، چرا که این فعالیت ها از یک سو به آلودگی آب و از سویی نیز کور شدن سرچشمه های منابع آب سد جیرفت منجر خواهد شد.

به رغم سابق چند ساله این اعتراضات و درگیری ها که به آن اشاره شد، اصرارهایی که از سوی معدنکاوان وجود دارد و موافقت های صریحی که مقامات ارشد وزات صنعت و معدن به آنها اعطا کرده اند، هنوز پابرجاست و این موضوع به استمرار جنگی کمک می کند که در سال های آخر دولت دهم، رئیس جمهور وقت بدون لحاظ کردن الزام های زیست محیطی به شکل گیری اش کمک کرد؛ دستوری که در آن حداقل دو ماده قانونی یعنی اصل ۴۵ قانون بهسازی آب و ماده ۳ قانون بهسازی و حفاظت از محیط زیست مورد ملاحظه قرار نگرفت.

هم اکنون بهره برداران اقتصادی منطقه با ذکر این توجیه که فعالیت های آنها دارای مجوزهای قانونی است و پیش از اینکه بحر آسمان به منطقه حفاظت شده تبدیل شود، آغاز شده است، اقدامات خود را ادامه می دهند و مخالفت های سازمان محیط زیست و وزارت نیرو نیز که هم راستا با اعتراضات مردمی جریان یافته است، به نتیجه مشخصی نمی رسد.

در شرایط کنونی، به نظر بهترین راهی که می توان برای پایان این جنگ متصور شد، رسیدن سازمان و نهادهای مختلف درگیر در این مسئله مهم به یک نقطه اشتراک واحد است؛ نطقه اشتراکی که در آن کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست مبتنی بر حساسیت های دقیق علمی و دانش روز بر فرایند معدنکاوی و برداشت از معادن نظارت کنند و بهره برداران نیز تلاش کنند با رعایت الزام های زیست محیطی مصالح زیست محیطی منطقه مثل جلوگیری از نابودی گونه های گیاهی و جانوری و آلودگی زیست محیطی را در دستور کار قرار دهند.