«ترکیه و روسیه» بر سر آتش بسی ملی و عمومی در سوریه به توافق رسیدند.

در صورت موفقیت این آتش بس، ادامه گفت وگو ها در فاز سیاسی تحت هدایت «روسیه و ترکیه» در قزاقستان صورت خواهد گرفت.این میان، رژیم ایران هیچ نقشی ندارد و تمامی ماجرا به واسطه همکاری مسکو و آنکارا صورت پذیر میشود!!

ساعاتی قبل، خبرگزاری دولتی ترکیه به نقل از دو مقام ناشناس اعلام کرد، «ترکیه و روسیه» بر سر آتش بسی ملی و عمومی در سوریه به توافق رسیده اند که بنا بر آن جنگ و درگیری در تمامی مناطق سوریه میان نیروهای دولتی و شورشیان متوقف خواهد شد. این خبرگزاری به نقل از این دو منبع بیان کرده است، «روسیه و ترکیه» تضمین کنندگان این آتش بس خواهند بود.
به گزارش «تابناک»؛ خبرگزاری آناتولی ادامه داده است، «آنکارا و مسکو» تلاش خود را خواهند کرد که این آتش بس از نیمه شب چهارشنبه به وقت محلی در سوری برقرار شود و گروه های تروریستی شامل این آتش بس نخواهد شد.

آن گونه که مشخص است، خبرگزاری آناتولی ترکیه سعی بر آن کرده که همه ابتکار عمل در خصوص آتش بس در سوریه را به «آنکارا و مسکو» محدود کرده و نسبت دهد و منابع این خبرگزاری ذکر کرده اند که این آتش بس تحت هدایت و تضمین ترکیه و روسیه پیش خواهد رفت. این در حالی است که نشست سه جانبه مسکو در هفته گذشته بر سر آتش بس در سوریه با همراهی این دو کشور و ایران برگزار شد و محتوای مورد توافق در این نشست، مبنای دستور کار سیاسی و نظامی در سوریه قرار گرفته است.

واقعیت آن است که خبرگزاری آناتولی به نقل از این منابع، سعی کرده است، یک بازی سیاسی و روانی را به نفع آنکارا و به ضرر ایران راه اندازد.

روز گذشته، خبرگزاری های روسی زبان نقل کردند که چاوش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه اقدام به برگزاری نشستی حساس میان گروه های مخالف بشار اسد و مقامات دولتی در آنکارا کرده است تا یک راه حل سریع و عملیاتی در خصوص بحران سوریه را در دستور کار قرار دهد. این نشست در پی تماس های تلفنی وی با همتایان روس و ایرانی خود یعنی لاوروف و ظریف بوده است. خبرگزاری اینترفکس و ریانووستی نیز با نقل مطلبی مشابه به برقراری این نشست در آنکارا اذعان کرده بودند.

هرچند وزارت امور خارجه ترکیه برگزاری این نشست را نه تکذیب و نه تأیید کرده بود، فواد الیکو از مقامات گروه مسلح شورشی SMDK (گروه موسوم به ائتلاف انقلابیون و مخالفان سوری) با تأیید این خبرها گفت که پیش از این، چندین جلسه مذاکره میان آنکارا و گروه های مخالف در سوریه برگزار شده بود و این اولین نشستی بود که مقامات دولتی سوریه نیز در آن حضور یافته اند.

فواد تأکید کرده بود که هدف اصلی از این نشست، برقراری «آتش بسی مشترک» در همه نقاط سوریه و با استفاده از ابزارهای سیاسی بوده است. لاوروف نیز دیروز بدون اشاره به این نشست گفته بود که روسیه همکاری نزدیک با ایران و ترکیه برای به دست دادن یک راه حل برای سوریه دارد.

به شکلی جالب توجه روز گذشته تماسی تلفنی میان چاوش اوغلو و لاوروف برقرار شده بود که در بر دارنده تبادل نظر پیرامون وضعیت جاری در سوریه و توافق بر سر درگیری و جنگ و همچنین جداسازی گروه های تروریستی از مبارزان شورشی در سوریه بوده است. بر اساس بیانیه های رسمی منتشره، هر دو وزیر خارجه بر اهمیت اقدامات عملی در خصوص آماده سازی طرح مذاکره در قزاقستان با حضور سه کشور ایران، روسیه و ترکیه تأکید کرده بودند.

پس از تماس تلفنی با لاوروف، چاوش اوغلو با همتای ایرانی خود جواد ظریف تماس تلفنی برقرار کرده که محتوای این مکالمه نیز شرایط در سوریه و عراق بوده است.

این تماس های تلفنی ادامه مذاکرات هر سه کشور در مسکو برای حل بحران سوریه بوده است که منجر به تدوین یک «بیانیه مشترک» هشت مرحله برای یافتن یک راه حل سیاسی در خصوص بحران سوریه بوده است. بر اساس این بیانیه ایران، ترکیه و روسیه باید هشت اقدام عملی برای احیای روند سیاسی در سوریه را در دستور کار قرار دهند که به نظر اولین قدم در این طرح ایجاد یک آتش بس کامل و در سطح ملی در سوریه بوده است.

آنچه کاملا مشخص است اینکه طرح آتش بس کلی و ملی در سوریه میان مخالفان و دولت بشار اسد با استثنا کردن گروه های تروریستی همچون جبهه النصره و داعش، بخشی مهم از توافق سه جانبه ایران و روسیه و ترکیه در مسکو بوده و طرحی نیست که امروز به دست آمده باشد.

در واقع خبرگزاری آناتولی ترکیه که تمام تلاش خود را کرده تا این آتش بس را ابتکار عمل دوجانبه آنکارا و مسکو جلوه دهد، دست به یک بازی سیاسی با آتش بسی زده که پیش از این، طرح آن میان این سه کشور تدوین شده بود و در خوش بینانه ترین حالت، ترکیه نقش واسطه اجرای آن با گروه های شورشی را داشته است.

به نظر می رسد، اکنون رسانه های ترکیه تمامی تلاش خود را می کنند تا با استفاده از این بازی های سیاسی و خبری جبران شکست های آنکارا در سوریه را بکنند و در حالی که ترکیه در پی پیروزی های محور روسیه – ایران مجبور به رها کردن اهداف اصلی خود از جمله سقوط بشار اسد و همراهی با ایران و روسیه در سوریه شده است، این رسانه ها تلاش می کنند تا اندکی از بار سیاسی این شکست را کم کرده و همچنان ترکیه را به عنوان یک بازیگر تعیین کننده و محوری در موضوعات سوریه نشان دهند.

گفتنی است، بعد از برقراری موفق آتش بس در سوریه ـ که اولین مرحله از طرح هشت مرحله ای مسکو است ـ سه کشور در نشست قزاقستان در سال جدید میلادی، ادامه روندهای پایان درگیری در سوریه و مکانیزم های سیاسی برای راه حل نهایی بحران این کشور را در دستور کار قرار خواهند داد.

هفته گذشته، باراک اوباما، لایحه بودجه دفاعی سالیانه ایالات متحده را امضا کرد و رسما آن را به شکل قانون درآورد؛ لایحه ای که به گفته ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بر دارنده بندهایی برای تسهیل ارسال سلاح هایی از جمله تسلیحات سبک وزن و مبتنی بر نفر برای هدف گیری جنگنده ها و هواپیما ها به شورشیان در سوریه است و می تواند منجر به تهدید جدی برای نیروهای روسی در سوریه شود.

به گزارش «تابناک»؛ از سوی دیگر، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، روز گذشته در گفت وگویی تلفنی با جان کری، همتای آمریکایی خود، موضوع مذاکرات صلح در سوریه و آتش بس ملی در این کشور را با وی به بحث گذاشته و همچنین تأکید کرده که تصمیم ایالات متحده برای تسهیل ارسال سلاح به شورشیان سوری می تواند «منجر به تلفات بیشتر» در سوریه شود.

آنچه به نظر می رسد، اینکه در پی توافق میان ایران و روسیه و ترکیه بر سر سوریه و جنگ داخلی در این کشور ایالات متحده و همچنین متحدان این کشور به ویژه عربستان سعودی ـ که همچنان از برخی گروه های شورشی در سوریه حمایت مالی و نظامی می کنند ـ به دنبال تأثیرگذاری بر تصمیم گیری های نشست سه جانبه در مسکو هستند.

ایالات متحده و همپیمانان این کشور، که اکنون بعد از آزادسازی حلب تحت فشار عملیاتی و سیاسی جدی قرار دارند، تلاش های خود را برای آزمون آخرین فرصت ها جهت ایجاد تغییر و تحول در وضعیت عملیاتی و سیاسی سوریه به کار می بندند که می توان گفت، لایحه بودجه سالیانه دفاعی آمریکا، نشانه ای از این تلاش ها را در بر دارد. از نظر ایالات متحده جنگ در سوریه می تواند همچنان ادامه داشته باشد و در نتیجه تسهیل روند ارسال تسلیحات به شورشیان نیز بر همین اساس می تواند به عنوان بخشی از دستورکار قبلی این کشور در سوریه تداوم داشته باشد.

واکنش بموقع و حساب شده ایران و روسیه

در همین حال، روز گذشته، حسین دهقان، وزیر دفاع کشورمان در گفت وگوی با خبرگزاری روسی راشاتودی، بیان کرده که اگر روس ها مجددا درخواست استفاده از پایگاه هوایی همدان را داشته باشند، امکان استفاده از این پایگاه هوایی برای روس ها مورد توجه ایران قرار خواهد گرفت. همچنین وی در این مصاحبه گفته که عربستان سعودی همچنان بر مواضع خود در خصوص به زیر کشیدن بشار اسد از قدرت اصرار داشته و در نتیجه با این مواضع نباید در مذاکرات صلح سوریه شرکت کند. به گفته حسین دهقان، اگر بشار اسد بخواهد در انتخابات آینده سوریه شرکت کند، این حق باید برای وی محفوظ باشد.

به نظر سخنان حسین دهقان در پی سخنان لاوروف و ماریا زاخارووا در خصوص ارسال سلاح به شورشیان در سوریه، همگی در استای هدفی اساسی و هماهنگ شده است. ایران و روسیه توانستند با فشارهای عملیاتی چندماهه در سوریه و آزادسازی شهر حلب از دست شورشیان مسلح ارتش آزاد و تروریست ها، جبهه النصره ترکیه را وادار به همراهی در صحنه سوریه با خود کنند.

در واقع بعد از سال 2013 و ماجرای تلاش های ترکیه برای بر هم زدن توافق سیاسی که ایران پیشنهاد آن را برای حل بحران در سوریه داده بود، ائتلاف ایران و روسیه در سوریه منجر به آن شد که فضای مانور شورشیان در سوریه به شدت تنگ شده و تلفات بالای آنها و در نهایت پیروزی بزرگ حلب، ترکیه را در مسیر همکاری با ایران و روسیه قرار داد.

آنچه به نظر می رسد، اینکه اکنون ایران و روسیه در صدد هستند تا همین الگو را برای آمریکا و همپیمانان این کشور به ویژه عربستان سعودی نیز پیاده کنند؛ با این تفاوت که اگر ترکیه هنوز فرصتی برای اظهار نظر در مورد مسائل سوریه دارد، عربستان سعودی و آمریکا تنها می توانند دستور کار امنیتی و سیاسی تعیین شده از سوی روسیه و ایران برای سوریه را قبول کرده و به آن تن دهند. در غیر این صورت، با سناریویی مشابه سناریوی حلب مواجه خواهند شد.

در واقع ایران و روسیه، تنها راهی را که پیش پای آمریکا و عربستان سعودی قرار داده اند، پذیرش موافقتنامه مسکو برای سوریه بدون قدرت چانه زنی در خصوص آن است. شاهد این امر آن است که در حالی که لاوروف روز گذشته خبر از مذاکرات میان شورشیان و دولت در سوریه داده است، جورج صبرا، یکی از اعضای ارشد کمیته مذاکرات سطح بالا یا HNC از گروه های مخالف دولت بشار اسد گفته است که از این مذاکرات هیچ خبری ندارد.

این گروه متشکل از شورشیانی است که تحت هدایت ارتش آزاد سوریه علیه بشار اسد می جنگند و از سوی عربستان سعودی حمایت مالی و نظامی می شود. چندی پیش، ژنرال ارشد این گروه به سربازان خود طی بیانیه ای اعلام کرده بود، با تلاش های منطقه ای برای ایجاد صلح در سوریه همکاری کنند؛ اما بیان کرده بود که این گروه به هیچ کنفرانسی در این خصوص دعوت نشده است.

ریاض حجاب البته تأکید کرده بود که همچنان از هرگونه تلاشی که شامل همه گروه های ذینفع در سوریه بوده و تحت هایت سازمان ملل متحد جریان داشته باشد، حمایت خواهند کرد.

سخنان لاوروف در تهدید ایالات متحده و همچنین سخنان دهقان در خصوص استفاده از پایگاه نظامی همدان و فشار بر عربستان سعودی در راستای همکاری با دستور کار تعیین شده در مسکو بدون دخالت گروه های تحت حمایت این کشور در سوریه، تنها یک معنا بیشتر ندارد: این که عربستان و سایر گروه های شورشی تحت حمایت این کشور و ائتلاف آمریکا بعد از تلاش های چند ساله خود برای ادامه جنگ در سوریه تا سقوط بشار اسد، اکنون دو راه بیشتر پیش پای خود ندارند: اول: تن دادن به دستور کار تعیین شده میان ایران و ترکیه و روسیه در مسکو و قبول شرایط آتش بس و راه حل سیاسی، بدون اظهار نظر و تأثیرگذاری در آن. دوم: ادامه جنگ و مقابله شدن با سرنوشتی که شورشیان مسلح در حلب با آن مواجه شدند.

در چنین شرایطی که برای عربستان سعودی آینده خوبی در سوریه متصور نیست ـ با توجه به حضور دونالد ترامپ در قدرت و همراهی وی با روسیه بر سر تمرکز بر روی مبارزه با داعش ـ به خوبی می توان دریافت که مواضع این کشور اکنون به شدت در سوریه تحت فشار است و آنچه به نظر می رسد این است که در نهایت عربستان مجبور به آن خواهد شد که تن به دستور کار تعیین شده در مسکو بدهد؛ زیرا هزینه های جنگ در یمن و وضعیت اسفناک اقتصادی عربستان به علاوه دیدگاه های ریاست جمهوری آینده آمریکا در خصوص سوریه به این کشور اجازه ریسک تاکتیکی در سوریه را نمی دهد.