خبر نامه شب تاب در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود – از گوشه‌ای برون آی ای کوکب هدایت.
نشست بین‌المللی سوریه امروز با حضور قدرت‌های جهانی و بازیگران منطقه‌ای برپا خواهد شد اما دستاوردی برای این نشست قابل تصور نیست و آن‌گونه که تحلیل‌گران تاکید دارد و مواضع مقامات آمریکایی بر این تحلیل‌ها صحه می‌گذارد، برنده اصلی مذاکرات تازه، روسیه خواهد بود.
به گزارش «تابناک»؛ نشست بین‌المللی سوریه امروز-شنبه- با حضور آمریکا و روسیه به عنوان قدرت‌های جهانی و ایران، مصر، عراق، ترکیه، عربستان و قطر به عنوان بازیگران منطقه‌ای در لوزان سوییس برپا خواهد شد و با حضور کشورهایی که به نوعی در شرایط کنونی نقشی دارند، برای دستیابی به راهکاری درباره سوریه مذاکرات دو و چندجانبه و همچنین مذاکراتی سراسری برگزار خواهد شد.
پیش از آغاز این مذاکرات تحلیل‌گران تاکید داشتند که دورنمای روشنی برای این مذاکرات مشخص نیست و مارک تونر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز بر این تحلیل مهر تایید زده و گفته است: «نمی توان انتظار داشت (که این مذاکرات به) پیشرفت مهمی منجر شود. فقط می توانم بگویم که ما دنبال آن هستیم که به نوعی تلاش‌ها و رویکردهای چند جانبه در قبال سوریه را دوباره فعال کرده و راه بیندازیم.»
در این میان برخی تحلیل گران اعتقاد دارند برنده مذاکرات امروز، روسیه خواهد بود و در همین اکبر قاسمی سفیر پیشین ایران در اوکراین و مصر در یادداشتی برای «تابناک» نوشته است: «زمینه روسها در بازاریابی پرونده‌های مختلف همچون نفت، سوریه، یمن با تمامی بازیگران اصلی در منطقه همچون سعودی، ایران، مصر، اسراییل، ترکیه… بگونه ای عملگرایانه و بطور مستمر فراخور ذائقه هر کشور و راهبردهای هر کشور رایزنی مختلف انجام میدهد و برای این کار نیز اهداف متنوعی متصورند.
روسها در شرایط فعلی نیاز دارند ائتلاف منسجم علیه یکه تازی آنها در پرونده حلب و بطور عام سوریه و خصوصا نگرانی از شکل‌گیری ائتلاف روسی و سوری و ایران و حزب‌الله به عنوان قدرت شیعی یکه تاز در عرصه منطقه‌ای را قدری تلطیف‌تر نمایند و زمینه را برای نمایش بازیگری متعهد و اجماع ساز و غیرهولناک فراهم سازند.
روسها، خیلی مایلند در سطوح دیگر ببن المللی (فرانسه والمان در چهارچوب فرایند نرماندی که نتایج آن به پرونده اوکراین گره خورده)، بتوانند از نمد سوریه، برای خود دستاوردی را دست و پا کنند که با شرط و شروط اولاند، زمینه‌ای فراهم نشده است.»
این کارشناس حوزه بین الملل تاکید دارد که نشست لوزان نیز بیشتر به نوعی می‌تواند یک بازی با نتایج بیشتر برای تامین منافع روسها در بهره وری از شرایط برتر روسها در میدان حلب و سوریه باشد ور این زمینه می‌افزاید: «بدیهی است حضور یا عدم حضور جمهوری اسلامی ایران در این نشست است که چشم انداز میزان تضمین نتایج نشست را روشن میسازد. به همین خاطر هم است که لاوروف و موگرینی دونوبت درصدد گشایش برای حضور آقای دکتر ظریف میباشند.
امریکایی‌ها در شرایطی که ذهنیت‌شان شدیدا درگیر مسائل انتخابات داخلی و پرونده موصل به عنوان برگه بازی (نسیه ای) با بهره‌وری نوع امریکایی تمرکز دارد و عملا نشست لوزان، مایه‌ای برای انها ندارد و بیشتر آثار و پیامد آن، یک نمایش تبلیغی و انسانی برای آنها به همراه دارد.»
روسها، خیلی مایلند در سطوح دیگر ببن المللی (فرانسه والمان در چهارچوب فرایند نرماندی که نتایج آن به پرونده اوکراین گره خورده)، بتوانند از نمد سوریه، برای خود دستاوردی را دست و پا کنند که با شرط و شروط اولاند، زمینه‌ای فراهم نشده است.»
این کارشناس حوزه بین الملل تاکید دارد که نشست لوزان نیز بیشتر به نوعی می‌تواند یک بازی با نتایج بیشتر برای تامین منافع روسها در بهره وری از شرایط برتر روسها در میدان حلب و سوریه باشد ور این زمینه می‌افزاید: «بدیهی است حضور یا عدم حضور جمهوری اسلامی ایران در این نشست است که چشم انداز میزان تضمین نتایج نشست را روشن میسازد. به همین خاطر هم است که لاوروف و موگرینی دونوبت درصدد گشایش برای حضور آقای دکتر ظریف میباشند.
امریکایی‌ها در شرایطی که ذهنیت‌شان شدیدا درگیر مسائل انتخابات داخلی و پرونده موصل به عنوان برگه بازی (نسیه ای) با بهره‌وری نوع امریکایی تمرکز دارد و عملا نشست لوزان، مایه‌ای برای انها ندارد و بیشتر آثار و پیامد آن، یک نمایش تبلیغی و انسانی برای آنها به همراه دارد.»
دور جدید مذاکرات بین‌المللی صلح سوریه در حالی امروز با شرکت طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برگزار می‌شود که مجموعه تلاش‌های مشابه تاکنون نتوانسته در دستیابی به هدف مورد نظر موفق باشد. این بار هم در شرایطی که هنوز چشم‌انداز روشنی برای نزدیک شدن دیدگاه‌های طرف‌های مختلف به یکدیگر وجود ندارد، مشخص نیست که دور جدید گفت‌و‌گو‌ها تا چه موفقیت آمیز خواهد بود.
به گزارش «تابناک»، سه هفته پس از آنکه طرح آتش بس مورد توافق روسیه و آمریکا برای سوریه با شکست مواجه شد، وزرای خارجه دو کشور بار دیگر با یکدیگر دیدار خواهند کرد تا تلاش جدیدی را برای برقراری آتش بس در سوریه سامان دهند. این در حالی است که این بار به جز روسیه و آمریکا، طرف‌های منطقه‌ای مرتبط با موضوع سوریه نیز در مذاکرات حضور دارند.
«رویترز» مدعی است جان کری، وزیر خارجه آمریکا طی این مدت از وارد شدن به گفت‌و‌گوهای دوجانبه با سرگئی لاوروف، همتای روس خود اجتناب کرده و دعوت از ترکیه، عربستان، قطر و ایران برای شرکت در مذاکرات لوزان، به ابتکار او صورت گرفته تا با دخیل کردن مهم‌ترین حامیان دولت سوریه و معارضین، بخت موفقیت مذاکرات را افزایش دهد.
این در حالی است که روز گذشته، مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در اشاره به مذاکرات لوزان گفت که نمی‌داند آیا می‌توان از این مذاکرات انتظار پیشرفتی داشت یا خیر.
حساسیت شرایط میدانی در سوریه
مذاکرات لوزان در شرایطی برگزار می‌شود که در عرصه میدانی سوریه، همچنان محور اصلی درگیری میان نیروهای دولتی از یک سو و معارضین و تروریست‌ها از سوی دیگر، در شهر حلب متمرکز شده است. با این حال، طی سه هفته‌ای که از آغاز عملیات ارتش سوریه در حلب می‌گذرد، فشارهای زیادی برای توقف این عملیات – عمدتاً با توجیه مسائل بشردوستانه – وارد شده است.
در این شرایط، کشورهای غربی در راستای افزایش فشار‌ها، روسیه و دولت سوریه را به انجام اقداماتی از قبیل بمباران بیمارستان‌ها، کشتار غیرنظامیان و جلوگیری از رسیدن محموله‌های دارویی و پزشکی به حلب متهم می‌کنند. در یکی از آخرین موارد، آنها روسیه را به هدف قرار دادن یک کاروان امدادی متهم کردند؛ ادعایی که البته نتوانست به صورت مستقل به اثبات برسد.
در مقابل، روسیه و سوریه اشاره می‌کنند که هدف از عملیات آنها در حلب، گروه‌های مسلح معارض و تروریست بوده و این آمریکا بود که با بمباران نیروهای ارتش سوریه – که مشغول مبارزه با داعش بودند – آتش بس را نقض کرد؛ اقدامی که البته آمریکا مدعی است به «اشتباه» صورت گرفته است.
پیچیدگی شرایط به نحوی است که استفان دی میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، پیشنهاد کرد در صورتی که با خروج تروریست‌های جبهه فتح الشام (جبهه النصره سابق) از حلب، دولت دمشق با برقراری توافق آتش بس با دیگر گروه‌های مسلح موافقت می‌کند، وی حاضر است شخصاً اعضای گروه مذکور را تا خروج از حلب اسکورت کند.
دستور کار مذاکرات لوزان چیست؟
پیش از عزیمت به لوزان برای شرکت در دور جدید مذاکرات، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفت که قصد ندارد هیچ طرح یا ایده جدیدی را در این گفت‌و‌گو‌ها مطرح کند. با این حال، گنادی گاتیلوف، معاون وی اظهار داشت که روسیه می‌خواهد درباره پیشنهاد دی میستورا و همچنین بندهایی از طرح آتش بسی که ماه گذشته مورد توافق مسکو و واشنگتن قرار گرفته بود، یعنی ورود کمک‌های بشردوستانه و خروج نیروهای هر دو طرف از جاده «کاستلو» به گفت‌و‌گو بپردازد.
از سوی دیگر، ویتالی چورکین، نماینده روسیه در سازمان ملل که به نمایندگی از کشورش ریاست دوره‌ای شورای امنیت را نیز بر عهده دارد، اشاره کرد که مهم‌ترین مانع بر سر راه مذاکرات، این است که ایالات متحده در عمل نمی‌تواند گروه‌های مسلح به اصطلاح «میانه رو» را از گروه‌های تروریستی همچون جبهه النصره تفکیک کند. به عقیده چورکین، این بدان سبب است که آمریکا اصولاً کنترلی بر گروه‌های درگیر در سوریه و همچنین کشورهایی که از گروه‌های افراطی‌تر حمایت می‌کنند، ندارد.
این دیپلمات ارشد روس در گفت‌و‌گو با «سی بی اس نیوز» تأیید کرده که محور اصلی گفت‌و‌گوهای لوزان، احیای مفاد آتش بس مورد توافق مسکو و واشنگتن خواهد بود. موضوع ارسال کمک‌های بشردوستانه به شرق حلب (منطقه تحت کنترل معارضین) بحث دیگری است که به گفته چورکین، در مذاکرات لوزان مطرح خواهد شد.
از دیگر نکات مورد اشاره چورکین در مصاحبه مذکور این است که به گفته وی، ایده مذاکرات لوزان از سوی جان کری و در یکی از تماس‌های تلفنی وی با لاوروف مطرح شده است. کری خواستار احیای فرمت مذاکراتی بوده که سه سال پیش با حضور «گروهی کوچک از کشورهای واقعاً، واقعاً، واقعاً با نفوذ» انجام می‌گرفت.
با این حال، نکته اینجاست که بر خلاف مذاکرات سه سال پیش، این بار خبری از قدرت‌های اروپایی نیست و احتمالاً به همین دلیل است که جان کری قصد دارد پس از گفت‌و‌گوهای امروز، از لوزان راهی لندن شود تا با همتایان اروپایی خود نیز دیدار و گفت‌و‌گو کند. به گفته چورکین، دلیل برکنار ماندن اروپایی‌ها از مذاکرات این بوده که در حضور شمار زیادی از کشور‌ها، بحث بر سر موضوعات مشخص دشوار بوده است.
به هر ترتیب، باید منتظر ماند و دید که این راه حل میانه که در آن تلاش شده شکل و ساختاری متفاوت از مذاکرات چندجانبه سه سال پیش و همچنین مذاکرات دوجانبه روسیه و آمریکا در پیش گرفته شود، تا چه خواهد توانست زمینه‌ای را برای برقراری آتش بس واقعی در سوریه فراهم کند.
حضور وزیر خارجه کشورمان در نشست بین‌المللی سوریه در لوزان شرکت می‌کند و همزمان خبرهایی درباره حضور وزرای امورخارجه عراق و مصر در این نشست منتشر شده که فضای این مذاکرات را تغییر داده و این تغییر موازنه می‌تواند معادلات را نیز در این مذاکرات دستخوش تغییراتی کند؛ مذاکراتی که تا پیش از این تصور می‌شد فاقد دستاوردی باشد و به نوعی نشستی از پیش شکست خورده معرفی می‌شد اما اکنون فضا تغییر کرده است.
به گزارش «تابناک»، با وجود آنکه خبرهایی از عدم حضور محمدجوادظریف در مذاکرات بین المللی سوریه در لوزان منتشر شده بود، حضور وزیرامورخارجه ایران در این مذاکرات قطعیت یافت و ساعتی پیش حسین جابری انصاری، معاون عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه در کانال تلگرام خود نوشت: «نشست بین‌المللی سوریه فردا (شنبه) در لوزان سوئیس با مشارکت وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روسیه، آمریکا، ترکیه، عربستان، عراق، مصر و قطر برگزار می‌شود.»
در همین ارتباط بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز گفت: «محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در اجلاس لوزان سوئیس پیرامون بحران سوریه که با حضور مقامات کشورهای مختلف منطقه و فرامنطقه ای از جمله عراق، مصر، ترکیه، قطر، ایالات متحده آمریکا، روسیه و عربستان برگزار می شود، شرکت خواهد کرد.»
سرگئی لاورف وزیر امور خارجه روسیه طی دومین تماس تلفنی خود ظرف 48 ساعت گذشته، امروز با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان پیرامون آخرین تحولات سوریه به رایزنی و تبادل نظر پرداخته بود. وزیر امورخارجه کشورمان در این گفتگوها، ضمن بیان مواضع اصولی کشورمان در مقابله همه جانبه با تروریسم و گروه های تروریستی، بر تحقق آتش بس انسانی فوری و پایدار و یافتن یک راه حل سیاسی فراگیر برای حل بحران سوریه تاکید کرد.
همچنین فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در تماس تلفنی دیگری با وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص آخرین تحولات منطقه بویژه سوریه گفتگو و رایزنی کرده بود و به نظر می‌رسد پس از این مذاکرات مستمر و تغییر فضای این مذاکرات و دستیابی به مولفه‌های مشترک برای آغاز یک دور تازه از گفت وگوها که در ترکیب اعضاء نیز نمود عینی یافته، ایران به عنوان یکی از بازیگران اصلی در تحولات منطقه پذیرفته تا در این مذاکرات حضور داشته باشد.
با این حال، شکاف عمیقی که لااقل در مواضع علنی طرفین طی روزهای اخیر مشهود بوده، دستیابی به یک توافق بزرگ را در لوزان دور از تصور ساخته و در خوشبینانه‌ترین حالت، شاهد کاهش اختلافات و توافق برای ادامه مذاکرات بر سر یک چارچوب مشخص خواهیم بود؛ چارچوب مشترکی که دستیابی به آن با اختلافات و خواسته‌های متفاوت طرفین در کوتاه مدت محتمل به نظر نمی‌رسد. آمریکا قصد دارد از این فرصت برای متقاعد کردن روسیه برای توقف حملات هوایی علیه تروریست‌های سوری -به زعم غربی‌ها میانه رو- استفاده کند و احتمالاً بحث چالشی در این زمینه جریان خواهد داشت.
وزیران امور خارجه روسیه و آمریکا بیستم شهریورماه امسال پس از ساعت ها مذاکره از توافق برای برقراری آتش بس در سوریه خبردادند و به دنبال آن از روز 22 شهریور آتش بس یک هفته ای در سوریه آغاز شد اما بیش از یک هفته دوام نیاورد. در طول همین مدت، نقض مکرر آتش بس و حمله نیروی هوایی آمریکا به ارتش سوریه مانع از تمدید آتش بس شد و پس از از سرگیری جنگ، جنگ لفظی و دیپلماتیک میان روسیه و آمریکا بر سر سوریه بالا گرفت و در نهایت به شورای امنیت نیز رسید اما در نهایت روسیه، همچنان ابتکار عمل را در مقابل آمریکا در دست دارد.
