نمایشگاه بین المللی کتاب تهران

خیابانهای شلوغ، ترافیک گره خورده، ازدحام وحشتناک، اطلاع رسانی ضعیف، تهویه نامناسب هوا، گزارشهای متعدد سرقت و...؛ نمایشگاه بین المللی کتاب هر جا که برگزار شود، ظاهرا قرار نیست بی این ویژگیهای همیشگی، خاطره ساز (!) باشد. چند روز از برگزاری بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گذشته و در این مدت شمار زیادی از علاقه مندان از راههای درو و نزدیک خود را به این وعدهگاه هر ساله کتاب رساندهاند؛ اما شواهد حکایت از آن دارد که جابجایی محل این نمایشگاه از مصلی تهران به مجموعه نوساز نمایشگاه در حومه شهر هم نتوانسته رضایت بیشتری برای بازدیدکنندگان از آن داشته باشد. این در حالی است که اگر در سال های کمی دورتر، ترافیک گره خورده بزرگراه چمران، یکی از بزرگترین مشکلات برگزاری نمایشگاهها در نیمه شمالی پایتخت به شمار میآمد و نقص و نواقص مصلی تهران برای دایر کردن نمایشگاههای بزرگی مانند کتاب، انتقاداتی را متوجه برگزاری این نمایشگاه در آنجا مینمود، مسئولان برای امسال وعده برگزاری نمایشگاهی بسیار بهتر را میدادند. اتفاقی که البته رخ نداده، زیرا میبینیم ترافیکی به شدت گره خوردهتر از آنچه سابق در بزرگراه چمران در ایام برگزاری نمایشگاه شاهد بودیم، در ابتدای آزادراه تهران ـ قم، تا محدوده ورودی نمایشگاه به چشم میخورد و در ساعات پیک ترافیک در مسیر بازگشت به سمت تهران، به مراتب اوضاع وخیم تری دارد و علاوه بر اینها، اشکالات دیگر نیز با قوت تداوم یافته و به این نمایشگاه سرایت کرده است. از جمله کمبود جا که یکی از بدیهای بزرگ مصلی تهران برای برگزاری نمایشگاه کتاب به شمار میآمد و اکنون به شکلی چشمگیر در نمایشگاه امسال نیز قابل مشاهده است. آنقدر که گفته میشود ناشران پرشماری از حضور در این نمایشگاه محروم شدهاند. اشکالی که در کنار ضعف اطلاع رسانی و کمبودهایی دیگر نمایشگاه امسال کاری کرده که یاد و خاطره تمامی نمایشگاههای کتاب برگزار شده برای جمعیت مشتاقانی که در آن حاضر میشوند، زنده شود. تلختر آنکه میدانیم مسافت بسیار نمایشگاه امسال با شهر و دشواریهای دسترسی به آن، احتمالا بر تعداد مراجعان این نمایشگاه اثر گذاشته و موجب کاهششان شده است. نکتهای کلیدی که بر اساس آن میتوان حدس زد مجموعه نوساز نمایشگاهی تهران تا چه اندازه تا رسیدن به حداقلها فاصله دارد و چه راه درازی تا برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب در سطح مطلوب پیش رویمان است. اما هیچ یک از اینها مشکل اساسی و اصلی کتاب و نمایشگاههای دایر شده به منظور عرضه آن به مردم نیست بلکه مشکل اساسی جای دیگری است؛ آنجا که میبینیم در طول سال شیوه عرضه کتاب در سراسر کشورمان یک گونه است و در ایام نمایشگاه، گونهای دیگر؛ به این صورت که در طول سال راه خرید کتاب مراجعه به فروشگاه هایی است که یا دسته بندی خاصی از کتب را عرضه میکنند، یا بر موضوع خاصی متمرکز هستند و یا مخلوطی از کتابهای گوناگون را برای مشتریان تدارک میبینند اما در نمایشگاه اثری از این دست فروشگاهها نمیتوان یافت. البته این به خودی خود اشکال نیست؛ اشکال از آنجا خود را نشان میدهد که میبینیم هیچ یک از فروشندگان کتاب و خریداران این کالای کلیدی هیچ حمایتی از طرف مسئولان نمیبینند و همه حمایتها از کتاب، ناگهان در موسم نمایشگاه بروز و ظهور مییابند. در نمایشگاهی که نیمه دوم ماه اردیبهشت دایر میشود و خدا میداند این موضوع با تنگ شدن دست چه میزان از کتاب خوانها در فاصله اول ماه تا زمان آغاز به کار نمایشگاه همزمان میشود و محرومیت ایشان از نمایشگاه را به دنبال دارد. اتفاقی که شاید از دید مسئولان چندان اهمیت نداشته باشد اما اگر به سراغ دانشجویان –که بخش بزرگی از مشتریان همیشگی این نمایشگاه را شکل میدهند- برویم، درخواهیم یافت که تا چه اندازه مهم و حتی حیاتی است. اشکالی که بنیادیتر از محل برگزاری نمایشگاه به نظر میرسد اما از گذشتههای دور وجود داشته و ظاهرا قرار نیست رفع شود. به صف این اشکالات، فقدان نمایشگاه کتاب در دیگر استانها را هم میتوان افزود و از مسئولان پرسید که براستی چرا از ناشران کتاب نمیخواهند در طول سال بر اساس برنامهای مدون و از پیش تعیین شده گرداگرد کشور را بچرخند و در نمایشگاههای کتاب استانی حضور بیابند تا هم به اقتصاد خودشان کمک شود، هم به فرهنگ کتاب خوانی یاری برسانند و هم از مشکلات نمایشگاه بین المللی کتاب بکاهند؟ نمایشگاهی که هر ساله برای حضور در آن، شمار زیادی از هموطنانمان مجبورند رنج سفر به تهران را به جان خریده و در ازدحامی نفس گیر و خسته کننده در آن خریدکنند. با این امید که کسی جیبشان را نزند، از ازدحام مترو و اتوبوس و ترافیک راههای منتهی به آن بیمار نشوند، در قدم زدنهای طولانی مدت در آن و حمل کتابهای خریداری شده از آن، کم نیاورند، به مشکلاتی همچون کمبود پول نقد و... مبتلا نشوند!