مهدى حجتى

«توبهنامه کهریزک» رضوانه رضاییپور در مقاله ای در روزنامه اعتماد نامه عذرخواهی دادستان سابق تهران درباره "شهادتِ قربانیانِ جنایات بازداشتگاه کهریزک» مینویسد: «پس از هفت سال سعید مرتضوی با نوشتن نامه از مسئولیت خود در کهریزک ابراز پشیمانی کرد.هفت سال باید میگذشت تا از آن واقعه به "جنایت" تعبیر کند. هفت سال باید میگذشت تا در کنار نام قربانیان کهریزک، واژه "شهید" را به زبان بیاورد» تا سرانجام «درست در روزی که به نظر میرسید آخرین جلسه رسیدگی به پرونده کهریزک در شعبه ٢٢ دادگاه تجدیدنظر استان باشد، سعید مرتضوی فرصت را غنیمت دانسته تا در دفاعیات نهایی خود مسائلی را مطرح کند که شاید خیلیها انتظار آن را نداشتند.» سعید مرتضوی که در سال ۸۸ دادستان تهران بود در نامه خود نوشته : «در رابطه با واقعه خونبار تیرماه ٨٨ که متعاقب فتنه بزرگ و توطئه پس از انتخابات ریاستجمهوری به وقوع پیوست رهبری معظم انقلاب به خاطر عمق فاجعه از آن به جنایت تعبیر فرمودند. به عنوان دادستان وقت عمیقا ابراز تاسف و اعتذار مینمایم و از مقام شهیدان مظلوم این حادثه (امیر) جوادیفر، (محسن) روحالامینی و (محمد) کامرانی طلب پوزش نموده و علو درجات آنها را از خداوند بزرگ مسئلت مینمایم.» ناهید مولوی خبرنگار دیگر روزنامه اعتماد در تماسهایی با تعدادی از خانوادههای کشتهشدگان بازداشتگاه کهریزک از واکنش آنها به این نامه پرسیده است. درپاسخ به این پرسشها خانواده محمد کامرانی اعلام کردهاند عذخواهی سعید مرتضوی را «نمی پذیریم»، خانواده امیر جوادیفر اعلام کردهاند که هنوز «نامه را نخواندهایم» و خانواده محسن روح الامینی هم تاکید کردهاند که «حرفمان را در دادگاه میزنیم.» عباس عبدی در سرمقاله روزنامه اعتماد با عنوان «عاقبت نمایش قدرت بدون مسئولیت»در اینباره مینویسد: «این نامه نوعی پذیرش مسئولیت و اقرار به جرم نیز هست و لذا دست دادگاه را در صدور حکم براساس اقرار و نه شهادت و اماره باز میگذارد. ابهام مهمی که میتواند با این نامه رفع شود، مساله قصور و تقصیر است» چرا که «اگر اقدامات آقای مرتضوی در قضیه کهریزک ناشی از قصور بوده، نیازی به عذرخواهی نیست، زیرا قصور قاضی در بسیاری از موارد پیش میآید، و حکومت مسئولیت آن را میپذیرد. ولی قضیه کهریزک به طور روشن ناشی از تقصیر بوده است، هرچند سعید مرتضوی میکوشد که در نامه خود تقصیر را مترادف عمد معرفی و مسئولیت را از خود مبرا کند. بسیاری نامه سعید مرتضوی را «نوعی کوشش برای بستن پرونده بدانند، کوششی که پیشاپیش رضایت نسبی شاکیان یا حداقل دادگاه» را نیز جلب کرده، نوشته است: «با توجه به روحیات سعید مرتضوی و طول مدتی که از حادثه گذشته است و نیز خطخوردگی متن، میتوان اطمینان یافت که این نامه بیش از آنکه ناشی از عذاب چیزی به نام وجدان! آقای مرتضوی باشد، محصول یک توافق برای صدور حکمی سبک و تعلیقی است» اما «مشکل اصلی این است که مدعیان ماجرا فقط خانواده آن سه جوان از دست رفته نیستند، بلکه پای تعداد زیادی از جوانان زخم خورده و از آن مهمتر جامعه نیز در میان است.» روزنامه شرق هم در تیتر یک خود با عنوان «ببخشید»، به « عذرخواهی دیرهنگام بابت حادثه کهریزک پس از ۷ سال» اشاره کرده و نوشته است: روز یکشنبه و همزمان با جلسه سوم و آخر دادخواهی خانواده محسن روحالامینی یکی از کشتهشدگان بازداشتگاه کهریزک «متن نامهای از سعید مرتضوی، دادستان سابق تهران، در رسانهها منتشر شد که به صورت تلویحی از خانواده جانباختگان فجایع کهریزک عذرخواهی کرده» است. سارا نجیمی، وکیل دادگستری، طی یادداشتی در این روزنامه تاکید کرده است که «در هیچکجاى قانون عذرخواهى باعث توقف در رسیدگى نخواهد شد. پس این موضوع صرفنظر از بازتاب خبرى، هیچ تأثیرى در روند رسیدگى حقوقى پرونده نخواهد داشت جز رضایت اولیاىدم محسن روحالامینى.» صالح نیکبخت، وکیل و حقوقدان، با تاکید براینکه با انتشار نامه سعید مرتضوی «معاونت در قتل محرز شد»، نوشته است: «مادام که خانواده محسن روحالامینی رضایت ندهند، جریان دادگاه تغییری نخواهد کرد» و «با توجه به دوپهلوبودن نامه مرتضوی و اینکه افکار عمومی هم آن را نپذیرفت؛ انگیزه این فرد هرچه بود، محقق نشد»، اما «ازسویی دیگر اگر شکایت خانواده مرحوم روحالامینی به نتیجه رسیده و دادستان سابق محکوم شود، همین امر دلیل اعاده دادرسی ازسوی اولیای دم محمد کامرانی میشود» و «احتمالا نگرانی از این موضوع، میتواند یکی از علل نگارش این نامه باشد.» مهدى حجتى حقوقدان و وکیل دادگسترى، نیز در روزنامه شرق درباره «تبعات حقوقی عذرخواهی دادستان سابق تهران» نوشته است: «از نظر حقوقی تبعات تنظیم و تقدیم چنین لایحهای خطاب به دادگاه تجدید نظر، بیانگر آن است که دادگاه رسیدگیکننده به تجدیدنظرخواهی انجامشده، صرفنظر از سایر ادله و مستنداتی که در پرونده موجود بوده و بر سایرین پوشیده است، میتواند بر اصل ارتکاب رفتار انتسابی به دادستان سابق تهران علم پیدا کرده» و حتی اگر «ادله دیگری در پرونده نباشد، درباره ادعای متهم دایر بر فقد سوءنیت در ارتکاب جرائم انتسابی به او تحقیق کند.» یادداشتنویس روزنامه شرق تاکید کرده است که «به نظر نمیرسد با توجه به روند طولانی رسیدگی به پرونده و ادلهای که در تحقیقات مقدماتی جمعآوری شده و با توجه به گزارش هیأت تحقیق و تفحص مجلس که مسئول مستقیم فجایع کهریزک را دادستان سابق تهران دانسته است، تشخیصِ وقوع یا عدم وقوع جرم از سوی متهم اصلی این پرونده کار دشواری برای قضات دادگاه تجدیدنظر باشد و مفاد این لایحه که متضمن عذرخواهی سعید مرتضوی و پذیرش ضمنی اتهامات او در رابطه با فجایع سال ١٣٨٨ است نیز میتواند مستندی باشد که باعث قناعت وجدانی قضات رسیدگیکننده میشود.» روزنامه نوآوران در گزارشی با تیتر «در ستایش بخشش و حذف خشونت و یا اجرای مجازات»، نوشته است: سعید مرتضوی «حاشیهسازترین چهره قضایی ایران از نحوه عملکرد خود در ماجرای دردناک کهریزک عذرخواهی کرد، او که پیش از این موضع رفع اتهــام از خود را گرفته بود و با نامهنگاری حقوقی و سیاسی سعی در تبرئه خود داشت. حالا از اولیای دم تقاضای بخشش دارد، بخشش در برابر خشونتی دردناک که روح جامعه را آزار داد.» ناصر ایمانی از فعالان سیاسی اصولگرا هم به روزنامه نوآوران گفته است که از نگارش دیر هنگام نامه عذرخواهی توسط سعید مرتضوی «متاسف» است و تاکید کرده که « این عذرخواهی با گذشت هفت ســال که برگزاری این دادگاه در حال انجام است و با توجه به اینکه فشار دادگاهی موجب نگارش این نامه شده، میتواند خالی از ارزش باشد.» روزنامه جوان، نزدیک به سپاه پاسداران، با تیتر «سعید مرتضوی بالاخره عذرخواهی کرد، سران فتنه همچنان در سکوت»، نوشته است: «نیروهای مؤمن به انقلاب اسلامی از سعید مرتصوی به خاطر قصور یا تقصیر در حادثه کهریزک که رهبری از آن به "جنایت" تعبیر کردند دل خوشی ندارند و حواشی حضور وی در تأمین اجتماعی و نقش وی در رویارویی سران دو قوه ذهنیت ها را منفیتر نمود، اما عذرخواهی وی از اولیای دم مقتولان کهریزک و پذیرش اشتباهات با هر نیتی که صورت گرفته باشد قابل توجه است.» این روزنامه نقش سعید مرتضوی در کشته شدن بازداشتشدگان تظاهرات ۱۸ تیر سال ۸۸ در بازداشتگاه کهریزک را «غیرمستقیم» خوانده و نوشته است: او «عنوان اولین پوزشخواه درباره وقایع بعد از فتنه ١٣٨٨ثبت کرد.» روزنامه نزدیک به سپاه پاسداران همزمان ضمن تاکید بر اینکه «چقدر شایسته است طراحان، فرماندهان و سران فتنه نیز از این روش استفاده کنند»، نوشته است: «چقدر شایسته است آن رهبر فتنه» نیز «مانند سعید مرتضوی از خانواده بقیه کشتهها و شهدای فتنه و اتهام تقلب به نظام عذرخواهی کند» تا «شاید خدا، ملت و رهبری از آنان بگذرند. واقعا این کار شجاعت میخواهد که بعید است شاهد آن باشیم.» روزنامه خراسان هم در تیتر یک خود عذرخواهی سعید مرتضوی را «دیرهنگام» ارزیابی کرده و نوشته است: «جدای از این که این خانوادههای داغدیده و ایستاده پای آرمانهای انقاب درباره نامه عذرخواهی مرتضوی چه تصمیمی بگیرند، مردم ایران خواستار صدور حکم قاطع از سوی قوه قضاییه برای این پرونده هستند تا دیگر بار کسی جرات نکند، با آبروی نظام و مردم ایران بازی کند.»

مهدى حجتى

عذرخواهی بیفاید یک قصاب برای جنایتهای بیحساب و کتاب