مریم میرزاخوانی

تنها زن جهان و تنها ایرانی که برنده جایزه پرآواز فیلدز در ریاضیات بود، از جهان رخ بر بست. خبر درگذشت این نابغه جوان، کمتر از خبر یک زلزله ویرانگر نبود که چهار گوشه ایران را لرزاند. مریم میرزاخانی چون شهابی پرفروغ و چشم نواز در جهان دانش ظهور کرد ولی صد افسوس که در چهلمین بهار زندگی اش بسیار زود به خاموشی گرایید. گستره اندوهی که ایرانیان را درنوردیده می توان از واکنش رسانه های رسمی، رسانه های مجازی و موج پیام های تسلیتی دریافت که نشان از همدردی ایرانیان در از دست دادن فخری از مفاخرشان دارد. این پیام ها گواه اندوهی است ازهر آنکه تعلقی به دانش، تعلقی به عزت ایرانیان، تعلقی به بالندگی جوانان ایران زمین، تعلقی به آوازه ایرانیان و تعلقی به جایگاه بلند زنان ایرانی دارد. ایرانی بلندآوازه ای که در ۳۱ سالگی به کرسی استادی در استنفورد دست یافت و از رییس دانشگاه استنفورد تا رییس جمهور ایران برایش پیام تسلیت فرستادند. اما، رهبر جمهوری اسلامی نه. آیت الله خامنه ای، اندک تألمی ازخود بابت درگذشت این نابغه ایرانی نشان نداد؛ هیچ، در همدردی با مردم داغداری را که در اندوه ستاره فروخفته شان با هم همنوا شدند نیز همسو نشد. اما، چرا؟ مریم میرزاخانی شخصیت ناشناخته ای نبود که خامنه ای نامی از او نشنیده باشد. کافی است از حداد عادل (پدر عروسش) می پرسید که این زن جوان چه نابغه یکتایی در ایران و جهان بود که توانسته بود به عنوان تنها زن جهان جایزه فیلدز را از آن خود کند. مریم میرزاخانی هرگز چهره ای سیاسی نبود که کلامی در تعارض با جمهوری اسلامی بر زنان آورده باشد. از این نابغه نه مصاحبه های پر تعدادی و نه فیلم های زیادی در دست نیست. او هیچ حاشیه ای نداشت که موجب بی اعتنایی خامنه ای به درگذشت این نابغه شده باشد. از این رو، راز بی توجهی خامنه ای به این نابغه ایرانی را نمی توان با برنده شدن جایزه صلح نوبل توسط شیرین عبادی مقایسه کرد که صدای مغایری را نمایندگی می کند. گرچه اگر رهبری، دارای سعه صدر باشد باید همان جایزه صلح نوبل را به شیرین عبادی تبریک می گفت. بی توجهی خامنه ای به این نابغه ایرانی را همچنین نمی توان با برنده شدن اسکار توسط اصغر فرهادی مقایسه کرد. شاید بتوان گمان داشت که خامنه ای از تم فیلم های فرهادی خوشش نیامده است. گرچه اگر رهبری دارای سعه صدر باشد باید همان اسکار را نیز به فرهادی تبریک می گفت. آنان که خامنه ای تسلیت گفت و آنان که نگفت مدار فکری آیت الله خامنه ای را از نوع پیام های که داده و پیام های که نداده می توان به خوبی دریافت. در نمونه های چند از نام آورانی که آیت الله خامنه ای برای آنان پیام نفرستاد و از کنارشان به سکوت گذشت، مریم میرزاخانی نخستین آن ها نبود. آخرین ها هم نخواهد بود. او در برابر جایزه صلح نوبل شیرین عبادی، اسکار اصغر فرهادی و همچنین درگذشت رادمردی همچون نلسون ماندلا که جهان به احترامش دراندوه فرو رفت، سکوت کرد. در مراسم گرامیداشت نلسون ماندلا متجاوز از ۹۰ کشور جهان (بیشترشان در حد سران) شرکت کردند. او مردی بود که باراک اوباما در تجلیل از او گفت “جهان دیگر مثل او را نبیند.” سکوت خامنه ای در فوت نلسون ماندلا در حالی بود که حسن روحانی، محمد خاتمی، هاشمی رفسنجانی، علی لاریجانی، محمدجواد ظریف و تنی دیگر از مقامات مملکتی هر یک درگذشت ماندلا را تسلیت گفتند. اما، رهبر جمهوری اسلامی هرگز. بار دیگر و جایی دیگر، تعلل خامنه ای در تسلیت گفتن به درگذشت پدر میر حسین موسوی (پسرعمه ی پدر خامنه ای)، نیز انتقادات زیادی را بر انگیخته بود. او که در ارسال تسلیت برای ماندلا خودداری و در ارسال تسلیت به پسرعمه پدرش تعلل ورزیده بود، امروز در نیز از کنار خاموش شدن ستاره درخشان ریاضیات ایران به سادگی گذشته است. اما، این تمام اندوه نیست هنگامی به یاد آوریم او در حالی ماندلا را وانهاد که در تعزیت فتحی شقاقی (رهبر جهاد اسلامی فلسطین) و شیخ نمر باقر النمر (شیعه معترض سعودی) پیام تسلیت فرستاد. سکوت او در برابر درگذشت مریم میرزاخانی این نابغه ایرانی چه وجهی می تواند داشته باشد جز اینکه اگر او یک بار به حضور رهبر رسیده بود، امروز آیت الله خامنه ای در تجلیلش کم نمی گذاشت. بدین ترتیب ملاک عظمت و برجستگی یک فرد نه نبوغ او، نه خدمت علمی او بلکه میزان سرساییدن به آستان رهبری است. مریم میرزاخانی در مسیری که پیمود و نام خود و کشورش را بلندآوازه کرد نیازمند تأیید گرفتن از خامنه ای و امثال او نبود اما، همسویی خامنه ای با خیل عظیمی از ایرانیان سوگوار نشان می داد که تا چه میزان او و ملتش همسو هستند.

مریم میرزاخوانی

مریم میرزاخوانی، نابغه ای که خامنه ای برایش پیام تسلیت نفرستاد / به قلم حسین علیزاده