مروری بر روزنامه‌های یکشنبه ۱۹ شهریور

سودای گم شده لیدری اصولگرایی/یارکشی ترامپ علیه برجام/طالقانی، آخوند تشکیلاتی/چرا به دو کولبر شلیک شد؟! /تخلفات ۱۳ هزار میلیاردی صندوق فرهنگیان/تخریب گورستان اسرارآمیز خالد نبی موضوع همه پرسی استقلال کردستان عراق دیگر موضوعی است که مورد توجه روزنامههای امروز قرار گرفته است. جمهوری اسلامی این بخش از سخنان نخست وزیر عراق را که گفته است «به نتیجه همه پرسی استقلال کردستان پایبند نخواهیم بود» را تیتر نخست خود کرده است و روزنامه ستاره صبح نیز در گزارشی تحلیلی با عنوان «همه پرسی خطرساز» به تحلیل آثار و عواقب احتمالی این همه پرسی پرداخته است. علاوه بر موارد یاد شده روزنامههای امروز موضوعات دیگری را نیز در یادداشتها و گزارشهای تحلیلی و خبری خود مورد توجه قرار داده اند که در ادامه به مرور تعدادی از آنها میپردازیم: سودای گم شده لیدری اصولگرایی اعتماد در بخشی از گزارش خود با عنوان در سودای رهبری اصولگرایان درکنار تصویر ابراهیم رئیسی، نوشت: جناح راست همچنان در سردرگمی شکست بعد از انتخابات به سر میبرد و مثل زمان بعد از درگذشت آیتالله مهدویکنی همچنان کسی را به عنوان زعیم خود نشناخته، با این وجود اصولگرایان هنوز گویا برای لیدری فردی مثل رییسی به جمعبندی نرسیدهاند و خود او هم فعلا تمایلی برای کار تشکیلاتی سیاسی نشان نداده، اما فعالیتهای پساانتخاباتی او و رها بودن نخ تسبیح جناح راست ممکن است آنها را دوباره به هم برساند. رییسی بعد از انتخابات همچنان رویه دوران انتخابات را با همان شدت ادامه میدهد و سعی میکند در متن جامعه باشد تا فراموش نشود. این تلاش برای «فراموش نشدن» در برخی دیگر از چهرههای شکست خورده اصولگرا از جمله «محمود احمدینژاد» کاندیدای رد صلاحیت شده این دور از انتخابات هم دیده میشود. محمود احمدینژاد در تمام چهار سال اخیر تلاش کرده است تا به هر شکل ممکن از یاد نرود. البته که چنین رفتاری برای او که هشت سال در مرکز توجهات بوده است عجیب نیست، اما سید ابراهیم رییسی روزهای انتخابات ۹۶ را نیک به یاد دارد هرچند نتیجهای که در ذهنش بود تحقق نیافت، اما خودش آن را دوست دارد. در بیشتر سخنرانیهای پس از انتخاباتش هم به همین رای ۱۶ میلیونی است که تکیه میکند. اما آینده نزدیکی که ابراهیم رییسی به آن اشاره دارد چه زمان است؟ به هر حال انتخابات آینده ریاستجمهوری و پشتوانه رای رییسی میتواند برای او این ذهنیت را به وجود بیاورد که خود را در ردای ریاستجمهوری آینده ایران تصور کند. تصوری که اگر قرار باشد اصلاحطلبان در باد پیروزیهای خود بخوابند و احیانا دولت در بهبود وضع موجود موفق نباشد ممکن است چندان دور از ذهن به نظر نرسد. کنایههای هرچند وقت یکبار او به دولت و برخی انتقادها به دولت را شاید بتوان نمونه دیگری از این برنامهریزیها دانست. هر چه که هست سیدابراهیم رییسی پساانتخابات ۹۶ هیچ شباهتی با قبل از انتخابات ندارد. تکههای هزار پاره اصولگرایی با وجود تمام ناکامیهایشان از او چهرهای در ایام انتخابات ساختهاند که او سخت دوستش دارد و میخواهد ادامهاش دهد. یارکشی ترامپ علیه برجام محمدرضا ستاری در شماره امروز ابتکار درباره بازی جدید آمریکا درباره برجام نوشت: دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در تازهترین اقدامات کارشکانه خود در قبال برجام، پس از دیدار با امیر کویت در کاخ سفید، طی تماسهایی جداگانه با سران عربستان، امارات و قطر خواستار اتحاد اعراب در مقابل ایران شد. در همین راستا رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا نیز پس از کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای کویتی خود از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خواست که در برابر تهدیدهای ایران متحد شوند. این سخنان در حالی مطرح میشود که نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل، چند روز پس از اظهارنظرهای ضد برجامی خود که با موجی از مخالفتهای بینالمللی نیز روبرو شد، اخیراً اعلام کرده است که برجام همانند گروگانی در دست ایران است و این کشور با توافق هستهای به کرهشمالی دیگری تبدیل خواهد شد. تقریباً یکماه پیش برخی از منابع خبری اعلام کردند که دونالد ترامپ با تشکیل تیمی از کارشناسان آمریکایی قصد دارد، مواردی از نقض برجام را توسط ایران فاش کرده و در گزارش آتی خود در اواخر شهریور ماه امسال خروج آمریکا از توافق هستهای را اعلام کند. این در حالی است که دولت آمریکا اکنون درگیر جدیترین چالشهای داخلی و خارجی است و زمزمههایی از سوی مقامات این کشور در خصوص استیضاح قریبالوقوع ترامپ شنیده میشود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که آمریکا قصد دارد ضمن هدف قرار دادن ایران، با یک تیر چند نشان بزند. نخست اینکه از این رهگذر میتواند بر مشکلات سیاسی و اجتماعی داخلی سرپوش گذاشته و برای مدیریت چالشها زمان بخرد. از سوی دیگر آمریکا قصد دارد با فشار فزاینده بر ایران، زمینههای خروج کشورمان از برجام را فراهم ساخته و در این میان هزینههای مربوط به این کار را بر عهده ایران بگذارد. به همین دلیل است که علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان طی گفت و گویی با نشریه اشپیگل آلمان میگوید: ایران دائماً در حال ارزیابی منافع برجام است. در صورت لغو شدن توافق هستهای ما توان بازگشت به گذشته را در سطح بالاتری خواهیم داشت. من مایل به چنین اتفاقی نیستم، اما اگر سایر شرکای برجام به غیر از آمریکا به تعهدات خود پایبند باشند، ایران نیز بدون آمریکا به تعهدات خود پایبند خواهد بود. وی همچنین با هشدار نسبت به اینکه لغو برجام امکان شروع یک مسابقه تسلیحاتی را تقویت میکند، تاکید کرد: در این صورت هیچ امکانی برای حل و فصل مساله کرهشمالی باقی نخواهد ماند. طالقانی، آخوند تشکیلاتی شرق در بخشی از گزارش امروزش با عنوان مصائب طالقانی بودن به تشکیلاتی بودن مرحوم آیت الله طالقانی پرداخت و نوشت: هم آخوند سیاسی بود و هم علاقهمند به عضویت در تشکلهای سیاسی؛ او در سال ١٣٣١ بهنوشته دکتر ابراهیم یزدی در کتاب «شصت سال صبوری و شکوری» عضو «جمعیت تعاونی خداپرستان» بود؛ در سال ١٣٣١ این شاخه نهضت به فکر تأسیس یک حزب سیاسی اسلامی فراگیر افتاد. از افراد شناختهشدهای نظیر آیتالله طالقانی، مهندس بازرگان و دکتر سحابی دعوت شد در جلسه یا جلساتی در شمیران منزل مرحوم مهدی رضویقمی و مقصودبیک تجریش تشکیل شد، شرکت کنند، اما نتیجه عملی عاید نشد. فعالیت این شاخه نهضت خداپرستان سوسیالیست به تدریج تحلیل رفت به طوری که از سال ١٣٣٢ به بعد فعالیتهایش تقریبا به طور کامل متوقف شد. تنها در سال ١٣٥٧ قبل از انقلاب بود که برخی از اعضای قدیمی نظیر مهندس آشتیانی و دیگران به امید اینکه بتوانند نهضت را زنده کنند، دور هم جمع شدند، اما در تلاشهای خود موفق نبودند. شاخه دیگر نهضت خداپرستان سوسیالیست به رهبری مرحوم نخشب و حسین راضی، مرجایی و نوشین بعد از جدایی در جهت اجرای خط مشی خود، فعالیت علنی خود را با نام جمعیت خداپرستان سوسیالیست آغاز کردند. هشت سال بعد از این تلاش، روزهای پایانی اردیبهشتماه ۱۳۴۰ نهضت آزادی ایران اعلام موجودیت کرد. این حزب در حقیقت انشعابی از جبهه ملی ایران بود که به ابتکار مهدی بازرگان و یدالله سحابی و با تأیید آیتالله زنجانی و دکتر مصدق پا به عرصه سیاسی مبارزاتی آن روزها نهاد؛ آیتالله طالقانی هم عضو نهضت آزادی بود و تا آخر معتقد به تشکیلات. چهار روز بعد از آزادی از زندان در رختخواب دراز کشیده بود و پزشکی فشار خون او را میگرفت. اما تمام وجودش سرشار از شادی بود، منتظر بود بنیاد ظلم برافتد و این انتظار را بر زبان میآورد. او باید کاری در پیش میگرفت، کاری در کنار مردم و برای مردم. خانه او اگر در ادبیات ساواک و مأموران امنیتی به «لانه زنبور» شهره بود، در میان مردم و انقلابیون به ملجأ و پناهگاهی شباهت داشت. تلفن خانهاش بعد از آزادی از زندان در هشتم آبانماه ١٣٥٧ مدام زنگ میخورد، امیرعباس هویدا هم در ۲۲ بهمن ۵۷ پس از فرار نگهبانها از پادگان جمشیدآباد از زندان بیرون آمد و به منزل آقای طالقانی تلفن زد و از آن طریق خود را تسلیم کرد و بعدها سرنوشتش اعدام زودهنگام بود. او روزی در سنندج بود و روز دیگر در ترکمنصحرا. میخواست با رأفت اسلامی همه زیر یک چتر تجمیع شوند. مخالف خشونت انقلابی بود و در این میان برخی با او و گروهش مخالف بوند. هنگامی که از شمال بازگشت، در منزل حاج احمد آقا به آقای خلخالی اعتراض کرد که تو این همه بسمالله الرحمن الرحیم را در قرآن نمیبینی و فقط بسم قاصم الجبارین خداوند را الگو قرار دادهای. او نسبت به هرگونه افراط و تفریطی موضع میگرفت. یا اینکه یک ماه پس از پیروزی انقلاب بود که خواستند چهره شهر را از شعارها پاک کنند، روز ٢٥ اسفند سال ٥٧ به دنبال دعوت شهرداری تهران، محمد توسلی و موافقت آیتالله طالقانی و مهندس بازرگان، مردم تهران به خیابانها آمدند تا در روزی که عنوان «پاکسازی شهر جنگزده» را گرفت، در و دیوارهای شهر را از شعار پاک کنند. چرا به دو کولبر شلیک شد؟! آفتاب یزد در مطلبی با عنوان چرا به دو کولبر شلیک شد؟ ضمن بررسی این حادثه نوشت: زمستان سال گذشته بود که چند کولبر در سرما و بوران گیر کرده و جان خودشان را برای تامین لقمهنانی از دست دادند. همه مسئولان برای ساماندهی وضعیت زندگی کولبران پیشنهادی دادند و علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیمه شدنشان را پیگیری کرد و کورسوی امیدی در دل کولبران درخشید. اما با گذشت شش- هفت ماه از این وعده، خبر شلیک به دو کولبر در منطقه مرزی بانه در شبکههای اجتماعی پیچید. مسئولان آن را تکذیب نکردند و به دنبال علت این مشکل رفتند. اولین مسئولی که در این مورد صحبت کرد؛ محسن بیگلری نماینده سقز و بانه بود که به کشته شدن دو کولبر در بانه واکنش نشان داد و گفت: «متاسفانه توسط هنگ مرزی به کولبران تیراندازی شد و دو شهروند بانهای کشته شدند که یکی از کشتهشدگان، دهیار شهرستان بانه بوده است.» او که از شرایط زندگی کولبران خبر دارد، میگوید: «کولبران از اقشار ضعیف جامعه هستند. واقعیت این است که حتی اگر این افراد کالایی حمل میکنند، دلیل نمیشود که کشته شوند و این درحالی است که این حوادث منجر به جریحهدار شدن احساسات مردم کردستان و دیگر مناطق کشور میشود.» در همین حال دادستان نظامیاستان کردستان نیز از شناسایی و بازداشت پنج متهم در جریان حادثه مرگ دو کولبر بانهای خبر داد. بهگزارش سازمان قضایی نیروهای مسلح، مجتبی شیرود بزرگی با اعلام این مطلب، اظهارداشته بود: در جریان تیراندازی تعدادی از ماموران هنگ مرزی بانه به سوی یک گروه کولبر در فاصله یک کیلومتری از مرز و در حوالی روستای «هنگ ژال» متاسفانه دو نفر از کولبران به نامهای حیدر فرجی و قادر بهرامیبر اثر اصابت گلوله در دم جان میسپارند. با گزارش وقوع حادثه توسط بازرسی هنگ مرزی بانه، رئیس دادسرای نظامیناحیه سقز و بانه به همراه مسئول و کارشناس پزشکی قانونی سقز و کارشناس اسلحه و مهمات در بیمارستان حاضر و اجساد را معاینه میکنند. دادستان نظامیاستان کردستان تصریح کرد: همچنین هیئت اعزامیبا حضور در محل وقوع حادثه نسبت به بررسی صحنه جرم، تحقیق از شهود و معاینه محل اقدام و صحنه جرم را بازسازی کردند. بهدنبال بررسیهای بهعمل آمده نهایتا پنج نفر بهعنوان عوامل تیراندازی شناسایی و به دادسرای نظامیاحضار و پس از تحقیقات اولیه هر پنج نفر با قرار تامین، روانه بازداشتگاه شدند. حالا سخنگوی ناجا هم از جزئیات بیشتر این حادثه خبر میدهد و با اشاره به این که پلیس بر سر امنیت مردم هرگز مماشات نمیکند، میگوید: «این افراد از مناطق ممنوعه و نقاط قرمز امنیتی وارد کشور شده بودند و با وجود تیراندازی هوایی، توجهی نکردند که ماموران برای جلوگیری از هرنوع پیشامد ضدامنیتی ناگزیر به تیراندازی شدند.» به گزارش پایگاه اطلاعرسانی پلیس، سردار منتظرالمهدی سخنگوی نیروی انتظامیاعلام کرد: در نیمههای شب و در دل تاریکی، مرزبانان هنگ مرزی شهرستان بانه متوجه ورود افرادی از مناطق ممنوع و نقاط قرمز امنیتی مرز به داخل کشور میشوند که با اخطار و هشدارهای پی در پی و تیراندازی هوایی سعی بر جلوگیری از استمرار تردد غیرقانونی آنان میکنند که در سایه بیتوجهی آنان؛ با توجه به حساسیت منطقه و سوابق تهدیدات امنیتی گذشته، به جهت پیشگیری از هر نوع پیشامد ضد امنیتی؛ ناگزیر مبادرت به تیراندازی نموده که تعدادی از آنان متواری و متاسفانه دو نفر جان خودشان را از دست میدهند و در بررسیهای بعدی مشخص میگردد این دو نفر از شهروندان همان منطقه و حامل محموله مواد محترقه بودند. تخلفات ۱۳ هزار میلیاردی صندوق فرهنگیان وطن امروز نوشت: عضو کمیسیون آموزش مجلس با اشاره به ارائه گزارش تحقیق و تفحص صندوق ذخیره فرهنگیان به این کمیسیون، گفت: این گزارش مهرماه قرائت خواهد شد و عدد دقیق تخلفات آخر شهریور ماه مشخص میشود که اکنون به ۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. جبـار کوچکـینژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به ارائه گزارش تحقیق و تفحص صندوق ذخیره فرهنگیان به این کمیسیون اظهار داشت: این گزارش مهرماه قرائت خواهد شد و رقم دقیق تخلفات آخر شهریور مشخص میشود و اکنون به ۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. وی افزود: با توجه به نتیجه گزارش آماده شده تعداد افراد بیشتری به متهمان این پرونده اضافه خواهد شد که بسیاری از آنها در چند سال گذشته از این صندوق سوءاستفاده کردهاند. شهریور ماه سال گذشته زمزمه فساد در صندوق ذخیره فرهنگیان که ابتدا ۸ هزار میلیارد تومان تخمین زده میشد، شنیده شد و در مجلس شورای اسلامی برای رسیدگی و تهیه گزارش از ابعاد این تخلفات، آذرماه سال گذشته، کمیته تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان به ریاست جبار کوچکینژاد تشکیل شد. پیش از این ۱۵ نفر در رابطه با این پرونده متهم بودند. تخریب مزارهای گورستان اسرارآمیز خالد نبی شهروند در گزارشی از تخریب مزارهای گورستان اسرارآمیز خالدنبی خبر داد و نوشت: آتشسوزی در یکی از اسرارآمیزترین گورستانهای ایران، تخریب سنگهای آهکی افراشته محوطه «خالد نبی» را پررنگ کرد. ظهر دیروز در خبرها گفته شد گورستان باستانی «خالد نبی» در شرق گلستان از سوی افراد ناشناس به آتش کشیده و تعدادی از سنگ مزارهای تاریخی آن تخریب شده است. این محوطه تاریخی سالها پیش بیشتر از ٦٠٠ گور تاریخی داشت که سرقت و تخریب، سبب شد تعداد آنها هرسال کم و کمتر شود. آبانماه پارسال بود که نام این محوطه که محتملترین کاربرد آن میتواند گورستان باشد، پس از سالها فراموشی در فهرست آثار ملی ثبت شد؛ محوطهای روی تپهماهورهای شهرستان کلاله که براساس شواهد سطحی باستانشناختی مربوط به قرون اول و میانی دوره اسلامی است، اما به جز فنس حفاظ دیگری ندارد. آتشسوزی، اینطور که امان محمد حمیدزاده، رئیس هیأت امنای مجموعه زیارتی و گردشگری خالد نبی (ع) کلاله در شرق استان گلستان به ایرنا توضیح داده، پنجشنبهشب اتفاق افتاده است: «به علت خشکی علفزارها هر لحظه وسعت آن گسترش مییافت، با تلاش خادمان زیارتگاه و اهالی روستاهای منطقه، این حریق در کمترین زمان ممکن کنترل و اطفا شد.» او همچنین گفت که این اقدام احتمالا از سوی «فرد یا افرادی ناآگاه که با توسعه مجموعه خالد نبی و رونق اقتصادی روستاهای همجوار، منافع و سودهای خودرا از دست دادهاند» انجام شده است. به گفته رئیس هیأت امنای این مجموعه، فقط آتشسوزی اتفاق نیفتاده است: «عاملان این اقدام علاوه بر ایجاد حریق، اقدام به تخریب و شکستن سه سنگ مزار استوانهای چلیپا که از اهمیت تاریخی و مطالعاتی ویژهای برخوردار است، کردهاند و یک سنگ مزار دیگر را نیز از دل خاک بیرون کشیده و رها کردهاند.» با اینحال، ابراهیم کریمی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان به «شهروند» میگوید، تخریبها تازه نیست: «آنجا دشت است، جنگل نیست که آتشسوزی بزرگی بهپا شده باشد. اگر از آتشسوزی صحبت میشود تنها علفهای ٣٠٠ متر از محوطه سوخته است. اما از صبح در تمام رسانهها از تخریب و آتشسوزی در گورستان مینویسند. این سوختگی باعث شده شکستگیهایی که مربوط به گذشته است خودش را بیشتر نشان دهد.» کریمی معتقد است تخریب این محوطه تاریخی به نفع کسی نیست و سنگهای استوانهای قیمت مادی و ریالی ندارد. به گفته او، دهها استوانه و چلیپای آهکی شکسته این محوطه از سالهای قبل جمعآوری شده که قرار است بعد از مرمت در محوطه استفاده شود. از صبح دیروز (شنبه) نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی استان برای کشف علت و انگیزههای احتمالی آتشزدن این محوطه و شناسایی عامل یا عوامل حادثه در مجموعه قبرستان باستانی و زیارتگاه خالد نبی شهرستان کلاله فعالیت خود را آغاز کردند. میراث فرهنگی چندی پیش این محوطه را فنسکشی کرده، اما نه نگهبان ثابتی هست، نه دوربین مداربستهای و نه امکاناتی برای مهار آتش. مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان میگوید که برای داشتن این امکانات باید این محوطه سایت موزه شود: «بعد از ثبت ملی اینجا را فنسکشی کردهایم و کانکس اداری و نگهبانی و خوابگاه نگهبان را به آنجا بردهایم. فقط منتظر مجوز ادارهکل موزهها هستیم تا محوطه را به سایت موزه تبدیل کنیم و درجه حفاظت را بالاتر ببریم. تا مجوز موزه نداشته باشیم، نمیتوانیم نگهبان داشته باشیم و دوربین بگذاریم. برای حفاظت برنامه جدی داریم، اما به شرطی که سازمان میراث فرهنگی و دستگاههای نظارتی اجازه بدهند.»