محمد خزاعی

انتقاد سازندگان فیلمی با موضوع داعش از فضای حاکم بر جشنواره فیلم فجر «امپراطور جهنم »قربانی ترس و محافظهکاری!/چرا فیلمی با موضوع داعش از جشنواره فجر بیرون ماند؟ بیرون ماندن فیلم «امپراطور جهنم» با موضوع ریشه های شکل گیری داعش از بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر واکنش هایی را از جانب سازندگان آن به همراه داشت. دست اندرکاران این فیلم معتقدند که نسبت به مسائل استراتژیک در جشنواره بی توجهی شده است. گروه فرهنگی رجانیوز:محمد خزاعی، تهیهکننده و پرویز شیخطادی، کارگردان فیلم سینمایی «امپراطور جهنم» بهصورت رسمی انصراف خود را از حضور در جشنواره فیلم فجر اعلام کردند. به گزارش «وطن امروز»، هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر در شرایطی «امپراطور جهنم» را نادیده گرفته است که رسانههای منطقه که کم و بیش از مضمون این فیلم اطلاع دارند، از آن به عنوان بزرگترین پروژه ایران در شرایط فعلی منطقه یاد کردهاند. حتی این پیشبینی در رسانههای منطقه صورت گرفته است که این فیلم بشدت در کشورهای غرب آسیا با استقبال مواجه خواهد شد. شیخ طادی در ایام نگارش فیلمنامه درباره محتوای فیلمنامه «امپراطور جهنم» گفته بود: فیلمنامه «امپراطور جهنم» درباره برخی «مفتیها» و چگونگی و چرایی صدور فتواهایی است که به نام اسلام و اسلامگرایی صادر میکنند. در واقع بررسی این نکته که کدام نقطه از جهان اسلام بیمار شده که به این نقطه رسیدهایم از نکات مهم این فیلمنامه است. وقتی در خلوت خود به مسائل تکفیریها و سلفیها و فعل آنها که به نام اسلام گذاشته میشود، فکر میکنم به این نتیجه میرسم که کشتار مردم دردناک و غمانگیز است اما جریان تکفیری که با حمایت مفتیها و رژیم سعودی ایجاد و فربه شده نیز یک جنایت است که زیرساختهای دین را نشانه گرفته است. بر همین اساس در «امپراطور جهنم» اندیشه بیمار یک مفتی را به تصویر کشیده و در نهایت به این جمعبندی رسیدهام که اندیشههای مخرب مفتیهایی از این دست تا چه اندازه میتواند زیرساختهای جهان اسلام را به خطر اندازد. بهرغم همه مباحث جدی طرح شده در فیلم شیخ طادی، این فیلم در بخش رقابتی جشنواره سی و پنجم فجر هم پذیرفته نشد و همین موضوع طی روزهای اخیر حاشیههای فراوانی را درباره این فیلم به وجود آورد. این فیلم که به گفته برخی منتقدان جزو بهترین ساختههای پرویز شیخ طادی است، توسط هیات انتخاب جشنواره از حضور در بخش سودای سیمرغ بازماند. برخی شنیدهها حکایت از این موضوع دارد که بهرغم تلاش دبیر جشنواره برای حضور این فیلم در میان آثار برگزیده، نقش برخی عناصر غیرسینمایی هیات انتخاب در دیده نشدن این فیلم موثر بوده است و در نهایت هیات انتخاب با توجیهاتی با ورود این فیلم به بخش رقابتی مخالفت کردهاند و گویا دلیل روشنی هم برای این مخالفت ابراز نشده است. با توجه به اینکه این فیلم به لحاظ مضمونی جزو اولویتهای فیلمسازی برای منطقه است و همچنین جزو معدود کارهای بیگ پروداکشن حاضر در این دوره از جریان سینمایی است، به نظر نمیرسید از سوی جریان داخلی سینما و در داخل کشور به محاق برود و دیده نشود. اگرچه هنوز فیلم شیخ طادی، تدوین نهایی نشده است و طبیعتا نمیتوان درباره قوت و ضعف آن نظر قطعی داد اما همین مساله که این فیلم حتی در قد و قواره یک پروژه آپارتمانی حاضر در بخش سودای سیمرغ هم دیده نشده و انتخاب نشده است، جای سوال دارد! با توجه به اینکه «امپراطور جهنم» به عنوان یک فیلم در حوزه منطقه با توجه به درگیری 5 ساله سیاسی- اجتماعی مردم با مساله تکفیریها و آلسعود ساخته شده و توانسته فضای خاموش سینمای این حوزه را قوت بخشد،این رفتار از سوی هیات انتخاب عجیب به نظر میرسد. همه این اتفاقات در حالی قابل تامل است که این فیلم پس از آماده شدن و آمادگی نهایی برای حضور در سینماهای کشورهای منطقه بشدت با چالش مواجه خواهد بود، چرا که نقد مستقیمی از سیاستهای رژیم سعودی است و ناظران منطقهای معتقدند این اثر سینمایی به خاطر محتوای خاص آن از سوی جریانهای مسلمان علیه تکفیریها بشدت مورد استقبال قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر جریان تکفیری نیز با اطلاع از محتوای این فیلم قطعا توسط رسانههای سعودی به آن حمله خواهد کرد و از این منظر دیده شدن در بخش جشنواره فیلم فجر کمی ضروری و مهم به نظر میرسید که هیات انتخاب با غفلت از این موضوعات مانع حضور این فیلم شدند. همه اینها موجب شد تا محمد خزاعی تهیهکننده و پرویز شیخ طادی کارگردان فیلم سینمایی «امپراطور جهنم» طی نامهای اعتراض خود را از رویه و رویکردهای حاکم بر فضای جشنواره فجر و بیتوجهی به آثار استراتژیک سینما ابراز کنند. در این نامه که خطاب به ریاست سازمان سینمایی و رئیس شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر، حجتالله ایوبی نوشته شده، آمده است: چنانچه استحضار دارید فیلم سینمایی «امپراطور جهنم» از جمله پروژههای سینمایی ایران در سالهای اخیر به شمار میرود که پاسخی به نیازهای منطقهای و بینالمللی است. این فیلم به نقد عملکرد حکام آلسعود و فلسفه و چگونگی به وجود آمدن گروه داعش و دیگر گروههای تندرو و رادیکال اسلامی در اروپا و آمریکا میپردازد و نگاهی دارد به پشتپردههای «پیوند عربی- عبری» و همکاری صهیونیسم بینالملل و خاندان آلسعود. اثری که به ضرس قاطع میتوان گفت نمونه آن را در سینمای منطقه نداریم. حسب ضرورت موضوعی و اهمیت استراتژیک این اثر و نیز فقدان آثار استراتژیک پیرامون موضوعات منطقهای در سبد سینمای ایران، گروه سازنده با تشویق و استقبال دبیرمحترم جشنواره و حضرتعالی بنا را بر این گذاشت با تلاشهایهای شبانهروزی و با تمام انرژی فیلم را به جشنواره برساند تا سبد جشنواره خالی از این موضوع مهم نباشد. در بخش دیگری از این نامه آمده است: متاسفانه با کج سلیقگی و بر اثر ناتوانی درک ضرورتهای فرهنگی و اجتماعی و عدم تشخیص درست اولویتهای مضمونی و موضوعی آثار، فیلم «امپراطور جهنم» نادیده گرفته شد. این رویه غلط بیسابقه هم نیست و بارها شاهد بودهایم که آثار ارزشمند و مهمی همچون «بادیگارد»، «شیار ۱۴۳» و نمونههای دیگری از این طیف نادیده گرفته شده و رندانه و مهندسی شده، در مهجوریت، محاق و تحقیر قرار داده شدهاند. از این رو، بدینوسیله، مراتب اعتراض خویش را به اینگونه رویکردهای غلط، ناشیانه و ناپخته اعلام میداریم و معتقدیم فیلم «امپراطور جهنم» نه به اقتضای استانداردهای سینمایی که به خاطر عدم درک درست از اتفاقات منطقه، ناتوانی در انطباق هوشمندانه ضرورتها با مضامین آثار سینمایی و نیز به دلیل محافظهکاری، ترسویی و ضعف در تصمیمگیریهای شجاعانه و جسورانه، غفلت از افق کلان فرهنگی و اجتماعی و عدم آگاهی از سینمای استراتژیک مبتنی بر بنیانهای فرهنگ دفاعی کشور مورد بیمهری قرار گرفته و قربانی شده است. این نامه با انتقاد از فضای حاکم بر جشنواره میافزاید: به نظر میرسد با اتمسفر شکل گرفته جای فیلم «امپراطور جهنم» و آثاری از این دست در جشنواره نبوده و نیست و بدیهی است زمان، شایستگی و ارزشهای فیلم را نشان خواهد داد. پس ترجیح میدهیم به صورت رسمی انصراف خود را از حضور در این رویداد سینمایی اعلام داریم و از حضرتعالی و دبیر محترم جشنواره به خاطر حمایتهای لازم برای تولید اثر بهرغم همه سنگاندازیها تقدیر و تشکر مینماییم و معتقدیم بهترین قضاوت درباره فیلم «امپراطور جهنم» و ویژگیهای شاخص آن در نمایش اثر در مقابل مخاطبان مشخص خواهد شد و مورد نقد و کنکاش قرار خواهد گرفت که زیاد به طول نخواهد انجامید که اگر آن زمان شما بودید و در مسند سازمان سینمایی حضور داشتید در مورد فیلم قضاوت خواهید کرد. ساخت این فیلم یک وظیفه ملی و بینالمللی بود که به ما رسید و هیچ منتی بر کسی نیست چون انتخاب اینچنین مضامینی همیشه با مشکلات، سنگلاخها و زخمها همراه بوده و خواهد بود و هرچقدر راه مشکلتر، ارج و قرب آن بیشتر خواهد شد.

محمد خزاعی

فضاحت و رسوایی بزرگ برای سینمای ملاها