اهمیت «انفجار دفتر نخست وزیری» و پیچیدگی بیش از حد آن چه از لحاظ اجرا و چه از لحاظ پیگیری و رسیدگی که با دستهای مانع ساز ناپیدا مواجه بود، در آن زمان اجازه نمیداد حتی کسانی که از نزدیک با آن درگیر بودند و مسئولیت رسیدگی به آن را بر عهده داشتند در پارهای از زمان و به شکل یکپارچه بر همه ابعاد موضوع اشراف پیدا کنند. سرویس فرهنگ و هنر مشرق - مستند«پرونده ناتمام» که در جشنواره عمار به نمایش درآمد، روایتی تاریخی و بازتابی، از واقعهای بزرگ و سرنوشت ساز از برههای از تاریخ انقلاب است که در آن برهه به ظاهر انقلاب توان تحمل ضربهای به این شدت را نداشت. این واقعه بزرگ که در تاریخ انقلاب با نام «انفجار دفتر نخست وزیری» شناخته میشود، با پیچیدگیها و نقاط کوری که داشت با وجود برخی تلاشها که کم هم با مانع روبهرو نشد، همچنان رمز ناگشوده باقی مانده است. تلاش جواد موگویی کارگردان این مستند که پس از 35 سال برای اولین بار با استمداد از هنر سینما این پرونده را بازخوانی کرده و به نمایش در آورده دارای سه ویژگی است که عبارتند از: 1-برهه شناسی برای نسلهای جدید 2- تبدیل تفریق به تجمیع 3- احیاء و فرصت سازی برای پیگیری و رمز گشایی. نوشتار حاضر به تبیین سه ویژگی پیش گفته پرداخته است. 1-برهه شناسی برای نسلهای جدید دهه شصت و به ویژه سال اول آن در تاریخ انقلاب اسلامی دههای پرحادثه و سراسر بحران است. در این دهه پر هیاهو و پراضطراب که از زمین و آسمان حادثه تلخ با طعم مرگ و نیستی بر انقلاب و جمهوری اسلامی و مردم رها شده از انواع جورها و ستمها میبارید، دشمنان داخلی و خارجی پیدا و پنهان همگی برای نابودی انقلاب، و انقلابیون ایران همه برای ماندن در تلاش و تکاپوی بیوقفه بودند. ورود انقلاب به سال 60 همراه با شش ماهه شدن جنگ تحمیلی بود، جنگی که دشمن برای شکستن کمر نظام اسلامی و از پای در آوردن آن به راه انداخته بود اما با مشاهده مقاومت غیرقابل تصور ملت، متوجه شد جنگ به تنهایی قادر نیست به حیات نظام اسلامی خاتمه دهد؛ از این رو عملیات نابود سازی از درون را با فعالتر کردن مزدوران داخلی کلید زد که متعاقب آن کشتار و ترور مردم بیگناه و مسئولان خدمتگزار آغاز شد. ترور کور و روزمره مردم کوچه و بازار و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در 07/04/1360 که منجر به شهادت شهید بهشتی و 72 تن از یاران صدیق انقلاب شده و نیز انفجار دفتر نخست وزیری در 08/06/1360 که شهادت رجایی رئیس جمهور و باهنر نخست وزیر را در پی داشت، از جمله مهمترین حوادث و وقایع این برهه است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسانی که آن دوره را درک کردند، سرنوشت نظام و انقلاب اسلامی و نیز سرانجام دشمنی دشمنان جلاد و عنود در آن برهه حساس رقم خورد. مستند«پرونده ناتمام» به نحوی ویژه و با چینش دقیق از حقایق موضوع، یعنی «انفجار دفتر نخست وزیری» ضمن تمرکز بر آن و بازتاب اهمیت موضوع، دعوتی اعلام نشده و ناخواسته برای بازگشت به آن برهه و بررسی مسائل آن داشته است. 2-تبدیل تفریق به تجمیع اهمیت «انفجار دفتر نخست وزیری» و پیچیدگی بیش از حد آن چه از لحاظ اجرا و چه از لحاظ پیگیری و رسیدگی که با دستهای مانع ساز ناپیدا مواجه بود، در آن زمان اجازه نمیداد حتی کسانی که از نزدیک با آن درگیر بودند و مسئولیت رسیدگی به آن را بر عهده داشتند در پارهای از زمان و به شکل یکپارچه بر همه ابعاد موضوع اشراف پیدا کنند. این اشکال بزرگ در نزد کسانی که در حلقه دوم قضیه قرار داشته و ناظر و پیگیر اقدامات مسئولان بودند، برجستهتر مینمود تا جایی که بیشتر یافتهها و داشتههای آنها آنچنان متشتت و متفرق بود که نمیتوانست مبنای اظهارات تحلیلی و داوریهای قابل اعتنا باشد. در مستند مذکور، با تلاش همه جانبه کارگردان و گفتگو با تعداد قابل توجهی از کسانی که به نحوی درگیر موضوع بوده و یا درباره آن اطلاعات خاصی داشتند، نقیصه تفریق و تشتت رفع شده و جای خود را به تجمیع تحسین برانگیز داده است با وجودی که به نظر میرسد افراد مطلع دیگری هم بودهاند که حاضر به همکاری با کارگردان نشدهاند؛ لکن استفاده کارگردان از برخی اسناد کتبی و تصویری تا حدودی این خلاء را جبران کرده است؛ با این حال احتمال داشت همکاری بیشتر با کارگردان رمز گشایی از این معمای بزرگ را محقق میساخت؛ اما تا این مرحله نیز دغدغههای به بار نشسته کارگردان بی ثمر نمانده و با احیاء موضوع، فرصت دوبارهای را برای پیگیری و رمزگشایی نهایی، ایجاد کرده است. 3-احیاء و فرصت سازی برای پیگیری و رمز گشایی «انفجار دفتر نخست وزیری» به نام منافق تروریست «مسعود کشمیری» ثبت شده است. نحوه ورود کشمیری به اندرونیهای نظام و نزدیک شدن بیش از حد به مقامات و به ویژه شخص شهید رجایی و تصاحب جایگاه مهم دبیر شورای امنیت کشور و چگونگی فرار وی از مهلکه و مهمتر از آن حذف و شهادت کسانی که مسئولیت بررسی پرونده را به عهده گرفتند مانند شهید لاجوردی، شهید قدوسی، مرحوم ربانی املشی و چگونگی مختومه شدن این پرونده در زمان مسئولیت موسوی خوئینیها که دادستان کل کشور بود و از طرف دیگر اصرار و جدیت برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای رسیدگی به این پرونده سراسر رمز و راز و به ویژه مرحوم سیدرضا زوارهای که سخنانش در مجلس درباره این موضوع بسیار پیگیرانه و هشدار دهنده و نگران کننده بود، همه و همه حاکی از آن است که کشمیری در این ترور وحشیانه فردی است که در پیش و پس آن مسائل اساسی و حیاتی نهفته است که با گذشت زمان نه اینکه از ارزش آن کاسته نشده که بر ارزش آن افزوده شده است زیرا پنهان نگه داشته شدن عمدی آن، آسیب وارد آمدن بر نظام را استمرار بخشید و اینک حق مردم ایران است که امروز با رمز گشایی از این حادثه، به حقایق و مسائل آن پی برند. ساخت این مستند، با زنده ساختن این موضوع فرصت بازگشایی این پرونده و پیگیری دوباره و رمز گشایی از آن را پدید آورده تا کشمیری منافق و تروریست با چهره تغییر داده شده دیگر نتواند براحتی با خون بهای دو شهید بزرگوار، رجایی و باهنر مشغول عیش و نوش و زندگی بی دغدغه باشد؛ شاید بازگشایی این پرونده برخی را نیز در داخل نگران کند؛ اما اهمیت مسئلهای ملی آن هم در حد و اندازه پرونده «انفجار دفتر نخست وزیری» بسیار بیش از آن است که با تأثیر پذیری از چنین نگرانیهایی همچنان صفت «ناتمام» را یدک بکشد؛ سرانجام روزی رمز این پرونده گشوده میشود چه بهتر آن روز، امروز باشد. اگرچه «پرونده ناتمام» در جشنواره عمار هم ناتمام ماند اما به نظر میرسد، مسیری را ایجاد کرد که پایان آن اتمام این پرونده ناتمام است. ان شاءالله رضا گرمابدری مستند «پرونده ناتمام» حاصل بیش از ۵ سال پژوهش درباره ناگفتههای انفجار دفتر نخستوزیری، پیچیدهترین پرونده امنیتی تاریخ انقلاب اسلامی است. روز تشییع شهیدان باهنر و رجایی، تابوت سومی وجود داشت که حلقه مفقوده این جنایت بود! به گزارش مشرق، در ششمین روز از هفتمین جشنواره مردمی فیلم عمار مستند های «در حصار»، «من و نرگس»، «افتاده از اصل»، «پل ورسک»، «جام در آفساید»، «پرونده ناتمام»، «سپاه نور» و «مهمان مامان» از ساعت 13 الی 22:40 در سه سالن سینما فلسطین نمایش داده می شوند. «در حصار» مستند «در حصار»؛ دفاع، زندگی من است، در مدت زمان 25 دقیقه از ساعت 21:10 الی 22:40 دقیقه در سالن شماره یک نمایش داده می شود. دو شهر شیعه نشین «فوعه» و «کفریا» در سوریه، به مدت یک سال در محاصره گروهک های تکفیری بودند اما سر تسلیم فرود نیاوردند. محاصره این دو شهر کوچک، از فاجعه ای بزرگ خبر می داد اما مقاومت مردم مانع از پیروزی تروریست ها شد. «در حصار» مقاومت اهالی «فوعه» و «کفریا»، در برابر تروریستهای جبهةالنصره، سختی ها و رنج های مردم این دو شهر را به تصویر می کشد. بسیاری از تصاویر این مستند، از فیلم هایی تهیه شده که مردم این دو شهر، با گوشی تلفن همراه خود گرفته اند. راوی مستند نوجوانی 14 ساله به نام هادی فاعور از اهالی فوعه و ساکن زینبیه است که به مداحی برای شهدای این دو شهرک می پردازد. او با مداحیهای حماسی خود، روحیهی مقاومت را در مردم شهر زنده نگه میدارد. مستند «در حصار» به کارگردانی محسن اردستانی رستمی و تهیه کنندگی ناصر نادری تولید شده است. «من و نرگس» مستند «من و نرگس»؛ داستانی پر ز آب چشم، در مدت زمان 30 دقیقه از ساعت 21:10 الی 22:40 دقیقه در سالن شماره دو اکران خواهد شد. در یکی از حملات ناجوانمرانه گروهک های تروریستی، تعدادی از مدافعین حرم ایرانی در خان طومان حلب به شهادت رسیدند. «من و نرگس» برشی از زندگانی شهید مدافع حرم اسماعیل خان زاده از منظر دختر ایشان نرگس و همچنین همرزمان شهید می باشد. در این مستند از محل عروج شهید در خان طومان تصاویری گرفته شده و دوستان شهید لحظه شهادتش را روایت می کنند. یکی از نکات جالب فیلم این است که رحیم کابلی و سید رضا طاهر که جلوی دوربین از خاطرات مشترکشان با شهید خان زاده می گویند، خود نیز بعد از مدتی به شهادت می رسند. در این فیلم، عنصر عاطفه و احساس کاملاً مشهود است. مهدی وحیدی کارگردانی این اثر را بر عهده دارد. «افتاده از اصل» مستند «افتاده از اصل»؛ ثروتی به نام اسب ترکمن، در مدت زمان 19 دقیقه از ساعت 21:10 الی 22:40 دقیقه در سالن شماره یک نمایش داده می شود. صنعت اسب داری و تولید اسب اصیل ترکمن فرصتی استثنایی برای ایجاد ثروت و اشتغال است. با وجود بهترین و اصیل ترین نژاد اسب ترکمن در بخش راز و جرگلان استان خراسان شمالی، موانع زیادی بر سر راه پرورش اسب ترکمن قرار دارد. مستند «افتاده از اصل» به موضوع پرورش اسب اصیل ترکمن می پردازد. اسب اصیل ترکمن سرمایه است اما یکی از پرورش دهندگان اسب ترکمن از نگرانی اش در باره واردات اسب ترکمن از چین می گوید! در سایه بی توجهی مسئولین، هر ساله تعداد زیادی اسب از خارج وارد کشور می شود که به ضرر پرورش دهندگان و همچنین نژاد اسب اصیل ترکمن است. کارگردانی و تهیه کنندگی این اثر را سعید آقائی بر عهده داشته که در قالب اقتصاد مقاومتی تولید شده است. «پل ورسک» مستند «پل ورسک»؛ داستان پلی 80 ساله، در مدت زمان 60 دقیقه از ساعت 14:20 الی 15:30 دقیقه در سالن شماره دو اکران خواهد شد. پل ورسک مهمترین پل در مسیر راه آهن سراسری ایران است. هشتاد سال از عمر این پل می گذرد و حتی در فهرست آثار ملی نیز ضبط شده است. «پل ورسک» روایتی تاریخی از چرایی و چگونگی ساخت راه آهن سراسری و این پل قدیمی است. ساخت این پل در سال 1315 و با هزینه ملت ایران به پایان رسید اما فوایدش را بیگانگان بردند. در طول جنگ جهانی دوم و با اشغال نظامی ایران روزانه 75 قطار به شوروی منتقل می شد. در جریان این جنگ 5/5 میلیون تن مهمات، دارو و مواد غذایی به شوروی منتقل شد. همسر رضا شاه در کتاب خاطراتش می نویسد: «رضا همیشه غصه می خورد که چرا پل را خراب نکردیم.» امین قره سوفلو به سفارش راه آهن ایران «پل ورسک» را ساخته است. «جام در آفساید» مستند «جام در آفساید»؛ برنزی به رنگ خون، در مدت زمان 40 دقیقه از ساعت 13 الی 14:10 دقیقه در سالن شماره دو نمایش داده می شود. 24 شهریور سال 59 هفتمین دوره مسابقات فوتبال جام ملت های آسیا در کویت شروع شد که تیم ملی فوتبال ایران هم در این دوره شرکت داشت. کمی بعد در روز 31 شهریور رژیم بعث عراق به خاک ایران حمله کرد. مستند «جام در آفساید» درباره اولین حضور تیم ملی فوتبال کشورمان در مسابقات آسیایی بعد از پیروزی انقلاب است که در کشور کویت برگزار شده بود. برخورد کویت با تیم ملی ایران و عدم اطلاع رسانی صحیح به اعضای تیم، سبب پایین آمدن روحیه بازیکنان شده بود. خبر شهادت برادرِ حسن روشن، کاپیتان تیم ملی، باعث برهم ریختگی کامل روحیه ها و بازگشت کاپیتان می شود. ایران در نهایت در این دوره از رقابت ها به مدال برنز رسید. در این مستند با برخی فوتبالیست های سابق تیم ملی کشورمان از جمله حسن روشن، فرکی، محمد پنجعلی، بهتاش فریبا و همچنین سفیر سابق ایران در کویت مصاحبه شده است. «جام در آفساید» به تهیه کنندگی و کارگردانی فرهاد درودگر تهیه شده است. «پرونده ناتمام» مستند «پرونده ناتمام»؛ رازهای یک نفوذی، در مدت زمان 54 دقیقه از ساعت 15:40 الی 17:10 دقیقه در سالن شماره یک اکران خواهد شد. سال 1360 تهران را موجی از ترورها فراگرفته بود. در 6 تیر آیت الله خامنه ای ترور شد و 7 تیر آیت الله بهشتی و یارانش به شهادت رسیدند. در تاریخ 8 شهریور 60، جلسه شورای امنیت ملی، برای بررسی ترورها تشکیل شد اما بر اثر انفجاری که رخ داد، محمدعلی رجایی، رئیس جمهور ایران و محمدعلی باهنر، نخست وزیر وقت به شهادت رسیدند. مستند «پرونده ناتمام» حاصل بیش از پنج سال پژوهش درباره ناگفته های انفجار دفتر نخست وزیری، پیچیده ترین پرونده امنیتی تاریخ انقلاب اسلامی است. روز تشییع جنازه شهید باهنر و رجایی، تابوت سومی وجود داشت که حلقه مفقوده این جنایت بود! روزنامه ها تیتر شهید مسعود کشمیری را به کار بردند، تلاش کردند با شهید سازی مساله را گم کنند تا کشمیری بتواند از کشور فرار کند. نفوذ مسعود کشمیری، شبکه نفوذ، ترور آیت الله قدوسی دادستان تهران، مسموم کردن آیت الله املشی، خودکشی یکی از متهمان زندانی این پرونده و ... از جمله مسائلی است که در این مستند بررسی شده است. بعد از سال ها، ماجرای انفجار دفتر نخست وزیری هنوز مانند راز سر به مهری باقی مانده است. این مستند توسط جواد موگویی و در موسسه روایت تاریخ انقلاب اسلامی ساخته شده است. «سپاه نور» مستند «سپاه نور»؛ روایتی از مجاهدین افغان، در مدت زمان 21 دقیقه از ساعت 15:40 الی 17:10 در سالن شماره یک نمایش داده می شود. حیات شیعیان در استقامت ورزیدن است و سر فرود آوردن در برابر دشمن، اوج ذلت. شیعیان افغان بین ذلت یا شهادت، دومی را برگزیده و در سوریه به جهاد علیه گروهک های تکفیری می پردازند. مستند «سپاه نور» حضور مجاهدین افغان در جبهه نبرد علیه گروهک های تکفیری را روایت می کند. سپاه نور، نامی است که سید مرتضی آوینی برای رزمندگان انتخاب کرده و فیلم هم از گفتارهای ایشان بهره می برد. به قول شهید آوینی، سپاه نور برای این مردان خدا عجب نام مناسبی است! حجت الاسلام ساسان فلاح فر «سپاه نور» را کارگردانی کرده است. «مهمان مامان» مستند «مهمان مامان»؛ دلداگی مادرانه، در مدت زمان 35 دقیقه از ساعت 21:10 دقیقه الی 22:40 دقیقه در سالن شماره سه اکران خواهد شد. مادران شهید از هر کس دیگری به آیه شریفه «و لا تحسبن الذین قتلو فی سبیل الله امواتا» باور دارند. برای همین هیچگاه رفتن فرزندشان را قبول نداشته و با یاد آن ها زندگی می کنند. مستند «مهمان مامان» قصه دلدادگی شهید مسعود آخوندی به مادر خویش است. تنها پسر خانواده،که همه نگرانیش رضایت پدر و مادر بود تا به او اجازه پرواز دهند. نامه های مسعود به مادرش، مستند «مهمان مامان» را روایت می کند. مادری که چشمان اشک بارش هیچ گاه خشک نشده است و با یاد فرزند شهیدش زندگی می کند. سید مجتبی خیام الحسینی کارگردانی «مهمان مامان» را برعهده دارد. منبع: فارس