در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ کتابهای زیادی منتشر شده است، اما کمتر کتابی به اندازه کتاب جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق، مورد توجه قرار گرفته است.
تصویری که او در کتابش از آقای ترامپ ارائه میدهد رئیسجمهوری بیاطلاع از سادهترین موضوعات ژئوپلیتیک است که عمده تصمیماتش با یک هدف مشخص اتخاذ میشوند: پیروزی مجدد در انتخابات.
پرسشی که منتقدان آقای ترامپ مطرح کردهاند این است که چرا آقای بولتون در زمان استیضاح رئیسجمهوری سکوت کرده بود، و خود رئیسجمهور هم مشاور ارشد سابقش را “بیکفایت، خرفت و حوصلهسربر” توصیف کرده است.
کاخ سفید دارد تلاش میکند تا مانع انتشار این کتاب شود، اما نسخههایی از این کتاب در اختیار رسانههای آمریکایی قرار گرفته است و آنها نیز چاپ جزئیاتی از آن را آغاز کردهاند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به برخی از ادعاهای مهم این کتاب.
۱. ترامپ خواهان کمک چین برای انتخاب مجدد بود…
آقای بولتون در کتابش به جلسهای بین آقای ترامپ و شی جین پینگ، رئیسجمهور چین، اشاره میکند که پارسال در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در ژاپن برگزار شد.
آقای بولتون مینویسد که رئیسجمهوری آمریکا “به طرز محیرالعقولی موضوع صحبت را به انتخابات آمریکا تغییر داد، به تواناییهای اقتصادی چین اشاره کرد و با تمنا از آقای شی خواست که به پیروزی او کمک کند.”
“او بر اهمیت کشاورزان و افزایش صادرات سویا و گندم به چین برای پیروزی در انتخابات تاکید کرد.”
کشاورزی سهم بزرگی در اقتصاد ایالتهای غربمیانه آمریکا دارد، همان ایالاتی که در پیروزی او در انتخابات سال ۲۰۱۶ نقش مهمی ایفا کردند.
۲. … و گفت که ساخت بازداشتگاه “کار درستی” است
برخورد چین با مسلمانان اویغور و دیگر اقلیتهای قومی با محکومیت جهانی روبهرو شده است. گمان میرود که حدود یک میلیون نفر از ساکنان منطقه سینکیانگ بازداشت شدهاند و در اردوگاههای مخصوصی نگهداری میشوند.
آقای ترامپ روز چهارشنبه مقامات چینی دخیل در این بازداشتهای گسترده را تحریم کرد، کاری که واکنش عصبانی چین را در پی داشت.
اما در کتاب آقای بولتون، وقتی آقای شی از ساخت این اردوگاههای دفاع میکند، رئیسجمهوری آمریکا هم با کارهای دولت چین موافقت میکند.
به نوشته آقای بولتون “مطابق گفته مترجم ما، ترامپ گفت که شی باید به ساخت این اردوگاهها ادامه دهد و به نظرش این درستترین کار ممکن است.”
۳. پیشنهاد “کمک شخصی به دیکتاتورها” از طرف آقای ترامپ
رهبر چین تنها دیکتاتوری نیست که آقای ترامپ به واسطهگری برایش متهم شده است.
آقای بولتون مینویسد که آقای ترامپ حاضر بود در تحقیقات جنایی دخالت کند “تا در عمل، لطفی شخصی در حق دیکتاتورهایی که دوست داشت کرده باشد.”
بنا به ادعای این کتاب، آقای ترامپ در سال ۲۰۱۸ به رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه، پیشنهاد کرده بود تا در تحقیقاتی که آن زمان به محوریت یک شرکت ترکیه و نقشش در دور زدن تحریمهای ایران جریان داشت دخالت کند.
گفته شده است که رئیسجمهوری آمریکا قبول کرده بود که “به کارها رسیدگی کند” و پذیرفت که “آدمهای اوباما” این تحقیقات را راه انداختهاند.
۴. دموکراتها باید دامنه استیضاح را گستردهتر میکردند
آقای بولتون در کتابش ادعای دموکراتها را که میگفتند ترامپ میخواسته است با توقف کمکهای نظامی به اوکراین این کشور را وادار به تحقیق درباره جو بایدن کند، تایید میکند.
با این حال او در کتابش از دموکراتها انتقاد کرده است و گفته است تمرکز آنها بر اوکراین به “مدیریت بد استیضاح” منجر شد. بحث او این است که اگر دموکراتها دامنه استیضاح را گستردهتر میکردند، تعداد آمریکاییهایی که حاضر میشدند بپذیرند که آقای ترامپ مرتکب “جرایم و تخلفات بزرگی” شده است که باید به خاطرشان برکنار شود، بیشتر میشد.
البته آقای بولتون درباره الزامی بودن استیضاح مجدد رئیسجمهوری به خاطر این اتهامات جدید اظهار نظر نکرده است.
او در جریان استیضاح حاضر به ارائه شهادت در مجلس نمایندگان نشد و در ادامه نیز توسط جمهوریخواهها از ارائه شهادت در سنا منع شد.
۵. بیعلاقگی آقای ترامپ به محدودیت دو دورهای ریاستجمهوری
آقای بولتون میگوید که ترامپ به رهبر چین گفته بود که آمریکاییها دوست دارند که او با ایجاد تغییرات لازم در قانون اساسی بیش از دو دور به عنوان رئیسجمهوری خدمت کند.
آقای بولتون در بخشی از این کتاب که در روزنامه وال استریت ژورنال منتشر شده است میگوید “یکی از نکات برجسته جلسه هنگامی پیش آمد که شی گفت که دوست دارد شش سال دیگر نیز با آقای ترامپ کار کند، و ترامپ در پاسخ گفت که مردم میگویند که محدودیتی که در قانون اساسی برای ادوار ریاستجمهوری در نظر گرفته شده است باید برای او کنار گذاشته شود.”
“شی گفت که بیش از حد در آمریکا انتخابات برگزار میشود، چون دوست ندارد که مجبور شود با شخص دیگری کار کند. ترامپ هم به نشانه تایید سرش را تکان میداد.”
۶. ترامپ نمیدانست که بریتانیا قدرت اتمی است…
بریتانیا در سال ۱۹۵۲ بعد از ایالات متحده و شوروی سومین کشوری شد که دست به آزمایش اتمی زد. اما ظاهرا آقای ترامپ خبر نداشته است که بریتانیا یکی از چند کشوری است که سلاح اتمی دارند.
در بخشی از این کتاب به جلسهای با ترزا می، نخستوزیر وقت بریتانیا، اشاره میشود که در آن یکی از مقامات حاضر از بریتانیا به عنوان قدرت اتمی یاد کرده بود.
گفته میشود که آقای ترامپ در پاسخ پرسیده بود “مگر شما هم بمب اتمی دارید؟”
به گفته آقای بولتون، این اظهار نظر “به هیچ عنوان کارکرد طنز نداشت”.
۷. … یا اینکه فنلاند جزو روسیه نیست
آقای بولتون به کاستیهای دیگری نیز در دانش آقای ترامپ اشاره میکند.
گفته میشود که او پیش از دیدار با ولادمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، در هلسینکی، پایتخت فنلاند، پرسیده بود که فنلاند “یک جورهایی دولت اقماری روسیه محسوب میشود یا نه”.
به گفته آقای بولتون، توضیحات امنیتی معمولا “فایده چندانی” نداشتند، چرا که در جلسات عمدتا “او بیشتر از توضیحدهندگان حرف میزد، آن هم درباره مسائلی که هیچ ربطی به موضوع جلسه نداشتند”.
۸. چیزی نمانده بود که از پیمان ناتو خارج شود
آقای ترامپ همیشه از پیمان نظامی ناتو انتقاد کرده است و از بقیه اعضا خواسته است که بودجه نظامی خود را افزایش دهند.
با این حال ایالات متحده همچنان عضو این پیمان است، اما آقای بولتون میگوید که آقای ترامپ تصمیم گرفته بود که در جریان اجلاس ناتو در سال ۲۰۱۸ از این پیمان خارج شود.
به گفته او ترامپ گفته بود که “ما به راه خود خواهیم رفت و کمکی هم کسانی که سهمشان را پرداخت نکردهاند نمیکنیم.”
۹. “خوب” میشود اگر به ونزوئلا حمله کنیم
ونزوئلا یکی از دردسرهای اصلی دولت ترامپ در زمینه روابط خارجی است، و آمریکا یکی از سرسختترین مخالفان رئیسجمهوری این کشور یعنی نیکلاس مادورو محسوب میشود.
در مباحثی که بر سر این مساله درگرفته بود، آقای ترامپ گفت که “باحال” میشود اگر به ونزوئلا حمله کنیم، و این کشور آمریکای جنوبی “در واقعیت بخشی از ایالات متحده” است.
آقای بولتون مینویسد که ولادمیر پوتین در تماسی تلفنی در ماه مه ۲۰۱۹ موفق شد “با استفاده از روشهای تبلیغاتی شوروی” خوان گوایدو، رهبر مخالفان ونزوئلا را به هیلاری کلینتون، نامزد حزب دموکرات در انتخابات سال ۲۰۱۶، تشبیه کند و “نظر ترامپ را کمابیش جلب کند.”
به نوشته آقای بولتون، هدف آقای پوتین دفاع از متحدش نیکلاس مادورو بود. آقای ترامپ در سال ۲۰۱۸ گفته بود که آقای مادورو دیکتاتور است و ونزوئلا را تحریم کرده بود، اما او در قدرت باقی ماند.
آقای بولتون در مصاحبهای که قرار است روز یکشنبه از شبکه خبری ایبیسی پخش شود درباره آقای ترامپ گفته است: “حسم این است که پوتین فکر میکند میتواند او را به ساز خودش برقصاند.”
۱۰. حتی متحدانش هم او را مسخره میکنند
در کتاب آقای بولتون نمونههایی از مسخره شدن آقای ترامپ توسط مقامات کاخ سفید ارائه شده است.
او کاخ سفید را بسیار ناکارآمد جلوه میدهد که جلساتش بیشتر شبیه “دعوای بچهها” است تا تلاشی سنجیده برای سیاستگذاری.
جان کلی، رئیس دفتر وقت آقای ترامپ، وقتی جان بولتون برای نخستین بار به کاخ سفید رفت، به او هشدار داد که “اینجا جای بدی برای کار است و خودت به زودی متوجه خواهی شد.”
حتی مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، که متحد آقای ترامپ محسوب میشود نیز ظاهرا روی یک تکه کاغذ نوشته بود که رئیسجمهور “فقط مزخرف میگوید”.