آمریکا با انتشار بیانیه‌ای در آغاز جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد “تاکتیک فریب و اخاذی ایران تحریم‌های را لغو نمی‌کند”.

۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز به درخواست آمریکا برای بررسی پرونده هسته‌ای ایران امروز چهارشنبه (۱۰ ژوئیه) ۱۹ تیر ۱۳۹۸ تشکیل جلسه دادند.

در بیانیه آمریکا که در آستانه این نشست صادر شد همچنین آمده است که “راهی که رژیم [ایران] در پیش گرفته است تنها باعث انزوای بیشتر آن خواهد شد و خطراتی را که با آنها مواجه است تشدید خواهد کرد.”

آمریکا با وجود آنکه ایران را به “باجگیری از جامعه جهانی” متهم کرده اما گفته همچنان حاضر به گفت‌وگو با ایران است.

در عین حال،آلمان، بریتانیا و فرانسه نیز در بیانیه‌ای از ایران خواسته‌اند از هر اقدامی که منجر به تضعیف برجام شود اجتناب کند. طرف‌های اروپایی برجام گفته‌اند مسائلی از این دست بهتر است از طریق همکاری بیشتر اعضا، از جمله از طریق کمیسیون مشترک برجام انجام شود.

قدرت‌های اروپایی روز گذشته نیز خواستار “تشکیل فوری” کمیسیون مشترک برجام شده بودند.

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز امروز صبح در جلسه هیأت دولت، در واکنش درخواست آمریکا برای تشکیل جلسه فوق‌العاده آژانس را “داستان خنده‌آوری” خوانده بود.

او گفته بود “آنها درخواست جلسه فوق‌العاده برای شورای حکام دادند که چرا ایران برخی از تعهدات برجامی را کنار گذاشته است و این داستان خنده‌آوری است که امروز آمریکایی‌ها آن را انجام می‌دهند که کمتر می‌توان در تاریخ سیاسی جهان سراغی از اینگونه اقدامات گرفت”.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران هم درباره این جلسه گفته است که “شورای حکام موضوعیتی در این زمینه ندارد”. او گفته “جالب است کشوری که برجام را نقض و در واقع برجام را پاره کرده است، به خاطر نقض برجام درخواست تشکیل جلسه می‌دهد”.

کاظم غریب‌آبادی، نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین‌المللی در وین ۱۴ تیر نیز با تکرار این موضوع گفت “درخواست آمریکا با مأموریت شورای حکام و پادمان‌های مرتبط آن نسبتی ندارد و مسائل مرتبط با اجرای برجام در چارچوب سازوکاری که در این رابطه طراحی شده قابل پیگیری است.”

جلسات شورای حکام به طور معمول هر سه ماه یکبار برگزار می شود اما در صورتی که موضوعی اضطراری پیش بیاید، اعضا می‌توانند درخواست جلسه فوق العاده کنند. در صورتی که شورای حکام موضوع را تهدید جدی و فوری ارزیابی کند، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می شود.

آقای غریب‌آبادی هم پیشتر گفته بود اگر طرف‌های ایران در برجام به تعهدات خود عمل کنند ایران نیز به تعهداتش پایبند خواهد ماند. او گفته آنچه ما می‌کنیم در جهت حفظ برجام است و اگر شرکای ما در برجام به آنچه از آنها انتظار می‌رود، ظرف یک ساعت می‌توان تمام اقدامات را به عقب برگرداند.

عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران هم گفته “نشست ویژه شورای حکام فرصت خوبی برای جمهوری اسلامی ایران خواهد بود تا در آنجا موارد نقض برجام، بدعهدی‌ها و موارد عدم اجرای تعهدات را از طرف آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به صراحت اعلام کند”.

در هفته‌های گذشته ایران اعلام کرد بر اساس بند ۲۶ و ۳۶ توافق هسته‌ای، تعهدات خود به خاطر عدم پایبندی طرف‌های مقابل کاهش خواهد داد.

ایران ابتدا ۱۸ اردیبهشت ایران طی این مدت ذخایر اورانیوم خود را به بیشتر ۳۰۰ کیلو سقف تعیین شده در برجام رساند.

در گام دوم ایران غلظت غنی سازی اورانیوم را ۳,۶۷ که برجام مجاز دانسته بود فراتر برد.

دو روز پیش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ارجاع به گزارش بازرسانش در ایران تأیید کرد که جمهوری اسلامی سقف غنی‌سازی اورانیوم را که در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ تعیین شده بود، نقض کرده است.

پیشتر نیز، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده بود که ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی شده عبور کرده و این تعهد خود در برجام را زیر پا گذاشته است.

بر اساس توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی و ایران (برجام)، آژانس بین المللی انرژی اتمی موظف است بر پایبندی ایران به تعهدات خود از جمله غنی‌سازی اورانیوم نظارت کند و تخلفات احتمالی را به شورای حکام گزارش دهد.

جمهوری اسلامی ایران با تعیین مهلت شصت روزه دیگری اعلام کرده در صورتی که مشکل فروش نفت و دریافت پول آن همچنان باقی باشد، در گام سوم، غنی سازی ۲۰ درصدی را از سرخواهد گرفت.

اگر ایران از توافق تخلف کند، چه اتفاقی می افتد؟

بازرسان آژانس اگر گزارش کنند که ایران برخی از مفاد برجام را رعایت نمی‌کند، موضوع از طریق مدیرکل آژانس به اطلاع شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی می‌رسد. جلسات شورای حکام به طور معمول هر سه ماه یکبار برگزار می شود اما در صورتی که موضوعی اضطراری پیش بیاید، اعضا می‌توانند درخواست جلسه فوق العاده کنند. در صورتی که شورای حکام موضوع را تهدید جدی و فوری ارزیابی کند، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می شود.

غیر از این در صورتی که آژانس اعلام کند ایران به تعهدات خود پایبند نبوده است، کشورهای عضو توافق برجام می توانند خواستار برگزاری جلسه اضطراری اعضا در سطح وزرای خارجه شوند. در صورتی که پس از یک ماه از این تاریخ، موضوع حل و فصل نشده باشد، اختلاف به شورای امنیت سازمان ملل کشیده خواهد شد.

در شورای امنیت، اعضا درباره اینکه تحریم‌های بین‌المللی همچنان علیه ایران اجرا نشود، رای گیری می کنند. در این شکل همه اعضای دارای حق وتوی شورای امنیت باید موافق ادامه رفع تحریم ها باشند در غیر این صورت، تحریم های سازمان ملل متحد دوباره برقرار می‌شود. در صورتی که تحریم های سازمان ملل دوباره از سرگرفته شود، تحریم های اتحادیه اروپا هم که بر اساس تحریم شورای امنیت تصویب شده بود، از سر گرفته می‌شود