در این روستا، مشخصات فرد دفن شده را بر روی ستونهای چوبی عمودی که مانند “فتیش شمن” ها است حک میکنند.
شاید تا به حال تصاویری از قبرستانهایی با سنگ قبرهای عجیب و خاص مربوط به خارج از ایران را دیده باشید ولی آیا تا به حال با چنین قبرستانی در داخل ایران هم برخورد کردهاید؟
«باغلق» روستایی ترکمن نشین در منطقه جرگلان استان خراسان شمالی است. قبرستان روستای باغلق از قبرستان های قدیمی خراسان است و شکل آن متفاوت از آرامگاههای متداول در ایران است. این گورستان دور از روستا و بر فراز یک تپه قرار دارد و مشخصات فرد دفن شده بر روی ستونهای چوبی عمودی ثبت شده است.
زمانی که ترکمنی، دارفانی را وداع میگوید، صاحبان عزا، لباسش را بیرون میآورند، دهان و چشمهایش را اگر باز باشد میبندند، سپس دستهای وی را روی سینهاش با روسری یا ته پارچهای میبندند. انگشتان شست پایش را نیز با نخ یا پارچه نازکی به هم میبندند. جنازه را روی «آتاآقاچی»که از چوب درست شده و مانند تخت خواب است رو به قبله میخوابانند. دلیل انجام این کارها این است که متوفی زمانی که بدنش سرد شد، جمود نعشی به او دست میدهد و دیگر نمیتوان اعضای بدنش را جمع کرد.
سپس صاحبان عزا خبر فوت را پخش میکنند، این خبر به روستاهای نزدیک هم میرسد. در روستاها، موذن مسجد وظیفه این کار را دارد که بعد از «بسم الله» دو سه بار خبر را چنین اعلام کند:
«مردم عزیز روستای …فلان کس از اهالی روستای … از دنیا رفته است ساعت… بر جنازه نماز میت خوانده خواهد شد.»
البته بزرگان این خبر را اگر بخواهند به یکدیگر بدهند از عبارتهای زیبایی استفاده میکنند. مثلا:
«فلانی آماناتينی تاپشيردی» (فلانی امانتش را تحويل داد)
«حقينگ رحمتينه قووشدی» (به رحمت حق رسيد)
«فلانی إيه سينه قووشدی» (فلانی به صاحبش واصل شد)
مقالات مرتبط:
مردم ترکمن خود را موظف به حضور در تشییع جنازه و خواندن نماز میت میدانند به خاطر همین موضوع چه متوفی را بشناسند و چه نشناسند در این مراسم شرکت خواهند کرد. پیش از اقامه نماز میت، تعدادی از افراد محلی به گورستان محل میروند تا قبر را کنده و برای دفن آماده کنند. گورستان بهطور معمول، دور از روستا و بر فراز تپه قرار دارد به این دلیل که قبور و اموات حرمت دارند و نباید مزارشان زیرپا قرار بگیرد. تپهای که برای گورستان در نظر گرفته میشود باید خاکرس داشته باشد.
گورستان روسی باغلاق نیز بر فراز تپهای واقع شده است، اما نکته جالب توجه در این گورستان چوبهایی است که بهصورت عمودی مشخصات متوفی بر روی آن درج شده و بهجای سنگ قبر استفاده میشود. این گورستان دور از روستا و بر فراز تپهای قرار دارد. در این که این کار چه معنا و حکمتی دارد اطلاع دقیقی نیست ولی رسمی است که از دیرباز میان مردم رواج داشته و این رسم امروزه این روستا و قبرستان خاص آن را به یک جاذبه گردشگری تبدیل کرده است.
برای دسترسی به این روستا باید در مسیر جاده قوجان به سمت بجنورد از خروجی شهرستان جرگلان خارج شوید. این روستا از توابع جرگلان است.