چطور خاطرات بد را فراموش کنیم

از آن دسته افراد هستید که می‎دانید کدام کشور قهرمان جام جهانی ۱۹۳۸ شده اما یادتان نمی‎آید ماشین‎‏تان را کجا پارک کرده‎اید؟ این موضوعی است که گروهی از دانشمندان روی آن تأکید دارند؛ این‎که برای داشتن حافظه‎ای قوی‏تر لازم نیست هر اطلاعاتی را به ذهن بسپاریم. به عقیده آن‎ها راه رسیدن به این هدف فراموشی گزینشی است. دانشمندان می‎گویند فراموش کردن فواید شگفت‎انگیزی دارد.

اگر حافظه بشر یک حد مشخص داشته باشد، ما حتی به این حد نزدیک هم نشده ‏ایم.

روانشناسان و دانشمندان مغز و اعصاب بر سر این موضوع به توافق رسیده‏اند که هر چند برای میزان یادآوری ما حد مشخصی وجود دارد، اما خطر تمام شدن حجم حافظه در طول زندگی ما را تهدید نمی‎کند.

ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید: “این که عالی است، اما چرا خیلی‎ چیزها را فراموش می‏کنم؟”

جواب سوال شاید این باشد که شما به اندازه‎ای که باید فراموش نمی‏کنید.

هر چه کمتر، بهتر

بیایید از اول شروع کنیم.

یادآوری سه مرحله اصلی دارد: جذب، ذخیره و به خاطر آوردن. ( این‎ واژه‎ها علمی نیستند.)

رابرت ای بیورک، استاد روان‎شناسی در دانشگاه کالیفرنیا می‏گوید: “وقتی مردم از حافظه‎شان شکایت می‏کنند، فکر می‎کنند مشکل‌شان این است که به اندازه کافی اطلاعات در ذهن خود نگه نمی‏دارند. اما حداقل بخشی از این مشکل به این مربوط می‌شود که آن‎ها به اندازه کافی و به شکل کارآمد فراموش نمی‏کنند”؛ نظریه‏ای که روز به روز در میان محققان محبوبیت بیشتری پیدا می‏کند.

درست مثل این است که در یک اتاق شلوغ و به‌هم‌ریخته، فقط به دنبال پیدا کردن چیزهایی باشید که به آن‎ها نیاز دارید.

ذهن خود را مرتب کنید

هر چه اطلاعات بیشتری به ذهن بسپاریم، احتمال تداخل خاطراتمان هم بیشتر می‏شود. به نظر می‎رسد اطلاعات قدیمی و بی‎ربط، تلاش ما برای به کارگیری خاطرات خوب را با مشکل روبرو می‎کنند، فرایندی که در تصمیم‎گیری‎ها نقشی حیاتی دارد.

بلیک ریچاردز و پل فرانکلند از دانشگاه تورنتو معتقدند فراموشی، فقط ناتوانی در یادآوری نیست و در واقع یک مکانیزم درونی و ذاتی است. به گفته آن‎ها هدف اصلی حافظه کمک به تصمیم‎گیری هوشمندانه از طریق نگه داشتن خاطرات مهم و رها کردن اطلاعات غیرضروری است.

فراموش کردن را یاد بگیریم

احتمالا می‏گویید: “همه این‎ها خیلی خوب است اما چطور فراموش کنم؟”

برای این کار، به این توصیه‎ها توجه کنید:

• ۱- دست از مرور خاطرات خود بردارید

توانایی ما برای یادآوری یک خاطره مشخص به مسیری در دل یک جنگل شباهت دارد؛ هر چه بیشتر در آن مسیر جلو می‎روید، بیشتر نظرتان را جلب می‏کند. این اتفاق ارتباط فیزیکی میان نورون‎ها در مغز را قوی‎تر می‏کند و باعث می‏شود ذهن تصور کند خاطره‎ای که دنبالش هستیم، مهم است.

 

• ۲- تمرین، تمرین،تمرین

حافظه را می‎شود تمرین و آموزش داد. مایکل اندرسون، استاد دانشگاه کمبریج سال ۲۰۰۱ در تحقیق خود ثابت کرد سرکوب یک سری اطلاعات مشخص به شکل فعالانه می‏تواند به مهار خاطرات ناخواسته کمک کند.

اگر فروید الان زنده بود احتمالا می‏گفت این خاطرات سرکوب شده دوباره به سراغت خواهند آمد اما آقای اندرسون معتقد است این بهترین روش برای سر و سامان دادن به احساسات و افکارمان دست کم برای مدتی کوتاه است.

 

• ۳- ورزش قلبی- عروقی

بلیک ریچارد روی موش‎ها مطالعه کرده، بنابراین نمی‎تواند در مورد انسان‎ها تضمینی بدهد. اما او در طول آزمایش‎های خود روی این حیوانات به این نتیجه رسیده که میان فراموشی و افزایش تولید نرون‎ها در هیپوکامپ ( مرکز یادگیری در مغز) رابطه وجود دارد.

ارتباطات میان نورن‌ها در مغز ما به شکل مداوم در حال تغییر است. سلول‌های مغزی می‎توانند ضعیف شوند یا به طور کل از بین بروند. با بوجود آمدن نورون‎های تازه اما مدارهای مغزی در هیپوکامپ دوباره شکل می‎گیرند و جایگزین خاطرات کنونی‎مان می‎شوند.

 

یکی از مطمئن‎ترین راه‎ها برای افزایش تولید سلول‎های عصبی در مغز – دست کم در موش‎ها- انجام ورزش‎های قلبی -عروقی است.

مهارت در فراموش کردن، به اندازه به یاد آوردن برای انسان ضروری است. خلاص شدن از خاطرات ناخواسته و احساسات مربوط به آن‌ها کار سختی است، اما تمرین اوضاع را برایمان بهتر می‏کند. پس دست به کار شوید و این توصیه‎ها را به کار ببندید.