ماجراي مسيو نوز در مشروطه

بخش تاريخ:مسيو نوز بلژيكي رئيس اداره گمركات ايران بود . وي مبلغي براي تعرفه هاي گمركي معين كرده اما از تجار و بازرگانان ايراني چند برابر آن را اخذ مي كرد و عمال او هم جسورانه مبادرت به چنين عملي مي كردند. ابتدا بازرگانان نامه اي به عين الدوله نوشته واز او تقاضاي رسيدگي كردند . عين الدوله نپذيرفته و تجار، سعدالدوله وزير تجارت را واسطه قرار دادند تا نامه ايشان را به عين الدوله برساند. عين الدوله تقاضاي ايشان را قبول نكرد تا اينكه سعدالدوله پيشنهاد تشكيل يك جلسه با حضور نمايندگان تجار و صدراعظم را داد. عين الدوله هم پذيرفت.جلسه با حضور هفت نفر از نمايندگان تجار و جمعي از رجال درباري برگزار شد. نوز را نيز حاضر كردند . تجار نيز به صورت مستند گفته هاي خود را به اثبات رساندند تا جايي كه نوز نتوانست پاسخي بدهد و فحشي داد . صدراعظم هم بي اعتنا به جلسه همه را شنيد و ختم مجلس را اعلام كرد تجار عزم تحصن در زاويه مقدسه حضرت عبدالعظيم كردند اما سعد الدوله ايشان را منصرف كرده و يك روز ديگر مهلت خواست. بي نتيجه ماندن تلاش هاي سعدالدوله سبب شد تجار ماه صفر 1323 به زاويه مقدسه حضرت عبدالعظيم رفته و متحصن شوند . سعدالدوله از بيم آنكه مبادا خبر تحصن تجار به ديگر شهرها برسد و تحركاتي هم از سوي آنان بروز كند براي حل اين معضل نزد تجار رفت اما ايشان پايان تحصن را منوط به جبران خسارت و رسيدگي به اعمال نوز دانستند . در اين ميان وليعهد محمدعلي ميرزا كه در غياب شاه نايب السلطنه بود چند تن از تجار را احضار كرده و به خواهش درخواست كرد كه تا مراجعت شاه از فرنگ صبر كنند و ضمانت كرد كه هم به خواسته هاي تجار رسيدگي كند و هم عزل نوز را از شاه بخواهد .تجار ضمانت وليعهد را پذيرفته و به تحصن پايان دادند اما قبل از مراجعت شاه به ايران واقعه كرمان رخ داد . از سويي هم مسيو نوز سابقه خوبي نداشت .و به علت عكسي كه از وي در يك مجلس بزم از خانه امين السلطان بيرون آمد علما را نيز آزرده خاطر ساخت . نوز در اين عكس لباس روحانيت بر تن كرده و زنان بي حجاب هم در آن مشاهده مي شدند. چون اين عكس كشف شد آن را نزد آقا ميرزا مصطفي آشتياني بردند آقا سيدمحمد بهبهاني در مجلس درس و بر منبرنسبت به اين عمل شديدا معترض شد. عده اي از علما نيز ايشان را همراهي كردند . اما عين الدوله كه ديد شاه راهي سفر اروپا است فورا او را حركت داد تا از ماجرا آگاه نشود .
علما هم چون ديدند شاه در مملكت نيست سكوت كردند. اين عملكرد از نوز باعث اتحاد علما و بازرگانان شد واين دو طبقه نقش مهمي در پيروزي مشروطيت ايفا كردند

□

روزنامه رسالت، شماره 6740 به تاريخ 7/4/88، صفحه 18