خبر نامه شب تاب در این شب سیاهم گم گشت راه مقصود – از گوشهای برون آی ای کوکب هدایت.
یکی از رکوردهای عجیب و غریبی که در دولت ترامپ به ثبت رسید، کوتاهترین دوره خدمت یک «مشاور امنیت ملی» در تاریخ آمریکا بود. «مایکل فلین» ژنرال 4 ستاره آمریکایی پیش از استعفا از سِمت خود (که البته برای اولین بار هم نبود[4]) از تاریخ 20 ژانویه تا 13 فوریه 2017 مشاور امنیت ملی ترامپ بود و از این منظر کوتاهترین دوره خدمت در نقشی را داشت که متوسط دوره آن در تاریخ 64 ساله این پست، حدود 2/6 سال بوده است[5].
مشاور جدید امنیت ملی ترامپ کیست
سمت «دستیار رئیسجمهور در امور امنیت ملی[6]» که عموماً «مشاور امنیت ملی» نامیده میشود، سِمت فوقالعاده مهمی در کابینه رئیسجمهور آمریکاست که از جنبههای زیادی منحصربهفرد است. مهمترین وظیفه مشاور امنیت ملی ایجاد هماهنگی میان دو وزارتخانه خارجه و دفاع است. این فرد به عنوان یکی از چهار عضو شورای امنیت ملی، درون کاخ سفید و در نزدیکی دفتر کار رئیسجمهور، مستقر است و در صورت بروز بحران ملی، از درون «اتاق وضعیت کاخ سفید» به رئیسجمهور مشورت میدهد. انتخاب مشاور امنیت ملی توسط رئیسجمهور صورت میگیرد و فرد منتخب، از تأییدِ مجلس سنا نیز بینیاز است.
از آنجایی که نقش مشاور امنیت ملی در تصمیمگیریهای رئیسجمهور آمریکا درباره سیاست خارجی و اقدام نظامی تأثیر زیادی دارد، و با توجه به اینکه فلین[7] یک اسلامهراس[8] مشهور بود، استعفای وی اتفاق خوبی برای دنیا و به خصوص دنیای اسلام بود. این در حالی است که وقتی ترامپ بالأخره موفق شد (بعد از بالا و پایینهای زیاد[9]) جانشین فلین را تعیین کند، اوضاع آنقدرها هم که صلحطلبان امیدوار بودند، خوب پیش نرفت.
نیویورکتایمز «هربرت ریموند مکمستر[10]» گزینه انتخابی ترامپ برای مشاور امنیت ملی را استراتژیست نظامیای معرفی میکند که طیف گستردهای از نظامیان آمریکایی برای او احترام قائل هستند و به انتقاد از تفکرات متعارف در محافظ نظامی کشورش شهرت دارد[11]. نام مکمستر برای تاریخنگاران جنگ اول خلیج فارس[12] (عملیات آمریکا برای بیرون راندن صدام از کویت در سال 1991)، و جنگهای افغانستان و عراق به هیچ عنوان ناشناخته نیست.
این فرمانده نظامی آمریکایی به خاطر ایفای نقش و فرماندهی در جنگهای کشورش (از جمله اتخاذ راهبردی مبتکرانه برای سرکوب باصطلاح شورشیهای عراقی) نشانهای افتخار متعددی را هم نه تنها از دولت آمریکا، بلکه از دولتهایی مانند عربستان و کویت نیز دریافت کرده است. از جمله نشانهایی که مکمستر تا کنون دریافت کرده، نشان «قلب بنفش» است که از زمان جورج واشینگتن (اولین رئیسجمهور آمریکا) تا کنون به نظامیان برجسته اعطا میشود. مجله تایم آمریکا سال 2014 مکمستر را یکی از «100 فرد با نفوذ» در دنیا معرفی و حتی او را متفکر و طراح احتمالی ارتش آینده آمریکا دانست.
معرفی مختصر مشاور جدید امنیت ملی ترامپ (فارسی)
چنانکه گفته شد به طور کلی تصور میشود دیدگاههای مکمستر درباره اسلام و مسلمانان، نسبت به فلین، بهتر باشد. در حالی که فلین معضل تروریسم در خاورمیانه را برخاسته از آموزههای دین اسلام میدانست، مکمستر اعتراف دارد که تفکرات اسلامگرایان افراطی، برخاسته از اسلام نیست، بلکه حاصل برداشت اشتباه از این دین است.
مکمستر چهقدر از فلین بهتر است
البته بررسی کامل پرونده مکمستر جلوی خوشبینی به او را میگیرد. اولین نشانهای که میتواند به پیشبینی مواضع مشاور جدید امنیت ملی ترامپ کمک کند، حمایتهایی است که از وی شده است. در حالی که مایکل فلین دستکم روی کاغذ یک «دموکرات ثبتنامشده» بود، نیویورکتایمز اشاره میکند که تصمیم ترامپ مبنی بر انتخاب مکمستر، موجب خرسندی سیاستمداران جمهوریخواهی شده است که برای انتخاب وی لابی کرده بودند.
در میان این جمهوریخواهان نامهای آشنایی وجود دارد که به جنگطلبی و به ویژه ایرانهراسی مشهور هستند. سناتور «تام کاتن» مدتی را در ارتش آمریکا زیر دست مکمستر خدمت کرده و حتی گفته میشود کسی بوده که مکمستر را به دولت جدید آمریکا معرفی نموده است. علاوه بر کاتن، گروهی از محافظهکاران دایره امنیت ملی آمریکا نیز برای انتخاب مکمستر تلاش کردهاند که یکی از آنها دستیاران ارشد سناتور «جان مککین» است که دشمنی وی با ایران بر هیچکس پوشیده نیست.
مککین پس از نهایی شدن انتخاب مکمستر در صفحه توئیتر خود نوشت: «سپهبد مکمستر انتخابی برجسته برای مشاور امنیت ملی است؛ مردی دارای درک، شخصیت و توانایی واقعی[13].» بدتر از همه اینکه «جیمز متیس» وزیر دفاع کنونی آمریکا نیز که آمریکاییها او را به نفرت از ایرانیها میشناسند، در گذشته همکار مکمستر بوده و از انتصاب وی به سمت مشاور امنیت ملی ترامپ استقبال کرده است.
در عین حال، انتخاب یک نظامی دیگر در کابینه دانلد ترامپ، ناظران را نگران کرده است، چراکه ترامپ علاوه بر تیم نظامی، تیم امنیت داخلی و سیاست خارجی خود را هم عمدتاً با حضور نظامیان و فرماندهان ارشد ارتش آمریکا بسته است و این واقعیت، احتمال اتخاذ سیاستهای نظامیگرایانه و ورود واشینگتن به جنگهای جدید در خاورمیانه را افزایش میدهد.
از سوی دیگر، مکمستر همانقدر که در زمینههای جنگی و نظامی تجربه دارد، در دنیای سیاست بیتجربه است و پیشبینی میشود این بیتجربگی در منصب جدید برای او مشکلآفرین شود. باید دید آیا فرمانده موفق «آخرین جنگ بزرگ تانکی در قرن بیستم[14]» در دنیای سیاست هم موفق خواهد بود یا نه. هر چه باشد ترامپ هم تا پیش از آغاز ریاستجمهوریاش تجربه سیاسی رسمی نداشت و از این نظر مکمستر به ترامپ هم شبیه است.
از ایران تا روسیه و چین؛ مواضع بینالمللی مکمستر چیست
برخی کارشناسان آمریکایی فارق از توصیفات رسمی درباره مکمستر در رسانههای جمعی، به لایههای عمیقتر ارتباط مکمستر با جنگطلبان آمریکایی پرداختهاند. در مجامع رسمی دولت آمریکا در حالی بر جنبه استقلال فکری مکمستر تأکید میشود که مواضع قبلی وی به خوبی نشان میدهند طرز تفکر مکمستر هیچ تفاوتی با آن چیزی ندارد که طبق روال رفتار سالهای گذشته، از واشینگتن سراغ داریم.
مکمستر نیز مانند سایر سیاستمداران آمریکایی، مواضع عجیب و غریبی گرفته است که پایه و اساس منطقی ندارند؛ به عنوان مثال، در حالی که هیچیک از کارشناسان نظامی آمریکایی تا کنون ادعا نکرده است که موشکهای ایران میتوانند خاک آمریکا را هدف قرار دهند، مکمستر ایران را تهدیدی برای کشورش معرفی میکند، بدون آنکه تهران تا کنون به آمریکا حمله یا حتی درباره اقدام نظامی علیه واشینگتن اظهار تمایلی کرده باشد.
در حالی که آمریکاییها به کودتا در ایران اعتراف کردهاند و حمایت آنها از صدام و دیگر دشمنان آمریکا در منطقه بر هیچکس پوشیده نیست، مکمستر ادعا میکند که ایران «از سال 1979 [و آغاز انقلاب اسلامی] در حال جنگ نیابتی علیه ماست.» وی تهران را به «ایجاد گروههای شبهنظامی»ای متهم میکند که خارج از کنترل دولتهای خاورمیانه هستند و ایران از آنها برای حمایت یا تضعیف کشورهای منطقه استفاده میکند.
نکته قابلتأمل اینکه عادت «انجام یک کار و متهم کردن دیگران به انجام همان کار» هم در اخلاق مکمستر دیده میشود. چنانکه کارشناسان آمریکایی توضیح میدهند، ایجاد گروههای نیابتی همان کاری است که آمریکا از طریق اعزام نیرو، و اشغال کشورها، و تسلیح، آموزش، مدیریت و تأمین مالی گروههای تروریستی با همکاری متحدان خود، در سراسر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، از جمله در عراق، یمن، سوریه و لبنان انجام میدهد، بدون آنکه اشارهای به نقش ترکیه (عضو ناتو) و اردن (متحد آمریکا) در تأمین گروههای تروریستی از جمله داعش بکند[15].
ترامپ رسماً مکمستر را به عنوان مشاور جدید امنیت ملی خود معرفی میکند
مکمستر به جز ایران، با کره شمالی هم مشکل دارد و البته، روسیه و چین را به عنوان دو کشوری که توانایی حمله نظامی به آمریکا را دارند، کشورهایی معرفی میکند که نه برای امنیت ملی آمریکا، بلکه برای «منافع آمریکا» در کشورهای دیگر، خطرناک میداند. از نظر مکمستر، مشکل این دو کشور آن است که نظم بینالمللی مدنظر آمریکا و متحدان اروپاییاش مبنی بر هژمونی تکقطبی را به چالش کشیدهاند.
مشاور جدید امنیت ملی ترامپ ماه مارس سال گذشته میلادی (2016) در روزنامه والاستریتژورنال نوشته بود که ایران، روسیه و چین دارند تبدیل به بخشی از آرایش و نظام جدید استراتژیکی میشوند که علیه منافع آمریکاست[16]؛ از ارتشهای نیابتی و نیروهای نامتقارن استفاده میکنند، سرزمین به خودشان الحاق میکنند، و متحدانمان را میترسانند تا نظم سیاسی دلخواه آمریکا پس از جنگ دوم جهانی را تغییر دهند.
بر خلاف فلین که گفته میشد طرفدار پروپاقرص روسیه است و قربانی همین ارتباط با مسکو هم شد، به نظر نمیرسد مکمستر دل خوشی از روسیه داشته باشد. وی از آنچه «تهاجم به اوکراین» توصیف میکند، به شدت انتقاد کرده است، و پس از الحاق شبهجزیره کریمه به خاک روسیه، مسئولیت تحقیقات محرمانه درباره نحوه عملکرد ارتش روسیه در اوکراین را نیز به عهده گرفت. این تحقیق برای بررسی توان نظامی و تحلیل روشها و استراتژیهای روسیه در درگیریهای نظامیاش صورت میگرفت.
مکمستر چین را هم به خاطر اقداماتش در دریای چین جنوبی به «به چالش کشیدن منافع آمریکا در نقاط دوردست مرزهای قدرت [و نفوذ] آمریکا» متهم کرده است؛ جایی که آمریکا با استقرار ناوگان تهاجمی خود، عملاً آماده جنگ با چین شده است[17]. وی حتی در کمال بیچشم و رویی، همزمان با متهم کردن چین به تهدید منافع آمریکا، نقشهای از دریای چین جنوبی را نشان میدهد که آمریکا هیچ حق منطقی یا مشروعی برای اِعمال نفوذ در آن را ندارد.
مکمستر؛ طوطی شکرشکن محفل جنگطلبان
بنا بر آنچه گفته شد، میتوان نتیجه گرفت که ترامپ با جایگزین کردن مکمستر به جای فلین، عملاً تغییر خاصی را در کابینه خود ایجاد نکرده است. به اعتقاد برخی کارشناسان آمریکایی[18]، آنچه ترامپ انجام داده، انتخاب فردی است که قرار نیست از استقلال فکری یا نبوغ ابتکاری خود در سِمت دولتیاش بهرهای ببرد. بعکس، وی قرار است طوطیای باشد که مواضع جنگطلبان آمریکایی از جمله اندیشکدههایی را تکرار میکند که بودجهشان را سرمایهداران و سازمانهای آمریکایی و صنایع تسلیحاتی این کشور تأمین میکنند.
بسیاری از مواضعی که در بالا معرفی شد، توسط مکمستر و در نشستهای اندیشکدههایی مانند «مرکز مطالعات استراتژیک و بینالملل» مطرح شده است که سازمانهای آمریکایی حامی آنها هستند[19]؛ شرکتهایی مانند «شورون» غول نفتی آمریکایی و از بزرگترین شرکتهای چندملیتی دنیا، بوئینگ، «لاکهید مارتین» غول آمریکایی صنایع نظامی و هوایی، «ریتیون» کمپانی بزرگ نظامی و اسلحهسازی آمریکایی، و «اکسانموبیل» دیگر غول نفتی آمریکایی که ریاست آن را رکس تیلرسون به عهده دارد. اتفاقاً تیلرسون که الآن وزیر خارجه دولت ترامپ است، عضو هیأت رئیسه مرکز مطالعات استراتژیک و بینالملل هم هست.
تریبونی که اندیشکدههای آمریکایی نظیر مرکز مطالعات استراتژیک و بینالملل، مؤسسه بروکینگز، شورای روابط خارجی و چندین و چند اندیشکده دیگر با منافع خاص در اختیار مکمستر میگذارند، این اطمینان را به صحنهگردانان پشت سر ترامپ میدهد که مکمستر و ترامپ که از او مشورت میگیرد، همان حرفهایی را خواهند زد و همان اقداماتی را انجام خواهند داد که آنها میخواهند.
بیانیههایی که مکمستر تا کنون یکی پس از دیگری در اندیشکدههای آمریکایی قرائت میکرده و از این پس هم قرائت خواهد کرد، توسط خود همین اندیشکدهها نوشته شدهاند. اظهارات وی و حمایت آشکار و مکرر او از تلاشهای کشورش برای دستیابی به هژمونی جهانی، این واقعیت را به خوبی نشان میدهد.
روی هم رفته، مواضع مکمستر درباره ایران، روسیه، چین، کره شمالی و سایر کشورها و مسائل بینالمللی نشان میدهد که انتخاب او توسط ترامپ، بیش از آنکه در راستای وعده اولویت دادن ترامپ به آمریکاییها و شعار «اول، آمریکا» باشد، با هدف ادامه سیاستهای گذشته آمریکا و تداوم جنگها و سیاستهای مخرب واشینگتن در دنیا در دوران رؤسایجمهور قبلی آمریکا، صرفنظر از حزب، از بیل کلینتون گرفته تا بوش و اوباما، صورت گرفته است.
به عبارت دیگر، مردم آمریکا بار دیگر فریب شعارهای زیبای یک نامزد انتخابات ریاستجمهوری را خوردهاند و انتخاب فردی مانند مکمستر توسط ترامپ، خیلی زود اثبات کرد که همان سیاستهای قدیمی آمریکا مبنی بر جنگطلبی و تغییر رژیم در کشورهای غیرهمسو با واشینگتن در دوره رئیسجمهور جدید هم ادامه پیدا خواهند کرد.
