سه شنبه , ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳
صفحه اول » اجتماعی و سیاسی » جریان‌شناسی سیاسی «نیمه پنهان»حسن شایانفر

جریان‌شناسی سیاسی «نیمه پنهان»حسن شایانفر

می‌توان بزرگ‌ترین میراث حسن شایانفر را در مدیریت و نظارت مجموعه کتاب‌های «نیمه پنهان» دانست؛ مجموعه کتاب‌هایی که از سوی دفتر پژوهش‌های موسسه کیهان به چاپ رسیده است و به اتهام زنی و برچسب کوبی به جریان‌های سیاسی- درلباس نقدِ ایدئولوژیک گروه‌های سیاسی معاصر و خاستگاه‌های فکری‌شان- می‌پردازد.

گروه سیاسی- رجانیوز: نسل سوم انقلاب اسلامی شاید حاج حسن شایانفر را به عنوان مدیر مرکز پژوهش‌های موسسه کیهان و از سیاست‌گذاران موسسه کیهان بشناسد، اما خدمت بزرگ‌تر مرحوم حسن شایانفر انتشار مجموعه کتاب‌هایی بود که به حکم هدایتگر و مرشد جریان انقلابی عمل می‌کرد. عنوان مشترک این مجموعه کتاب‌ها، «نیمه پنهان» نام گرفته بود.
به گزارش رجانیوز، اگرچه مرحوم حسن شایانفر نقش مهمی در سیاست‌گذاری موسسه کیهان و به‌صورت خاص روزنامه کیهان داشت، اما خدمات وی به همین جا متوقف نمی‌شد. می‌توان بزرگ‌ترین میراث حسن شایانفر را در مدیریت و نظارت مجموعه کتاب‌های «نیمه پنهان» دانست؛ مجموعه کتاب‌هایی که از سوی دفتر پژوهش‌های موسسه کیهان به چاپ رسیده است و به جریان‌شناسی سیاسی و نقد ایدئولوژیک گروه‌های سیاسی معاصر و خاستگاه‌های فکری‌شان می‌پردازد. بررسی تحلیلی تاریخ معاصر ایران هم از مسائل مورد توجه مجموعه نیمه پنهان بود. این کتاب‌ها موضوعاتی همچون جریانات روشنفکری و اصلاح‌طلب، رجال دوره پهلوی، سازمان منافقین، بهاییت، حزب خلق مسلمان، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، حزب کارگزاران و… را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد و البته در این مسیر از گزند مخالفین و معاندین هم در امان نمانده است.
راز قطعنامه
کتاب «راز قطعنامه»، جلد چهل و هشتم از مجموعه نیمه پنهان، یکی از چالش‌برانگیزترین کتاب‌هایی است که از سوی دفتر پژوهش های مؤسسه کیهان به تاریخ‌پژوهان و عموم علاقه‌مندان هدیه شده است؛ زیرا چاپ پاورقی آن در روزنامه کیهان از یک سو با اعتراض برخی از مدیران دخیل در پذیرش قطعنامه 598 و از سویی دیگر با استقبال و حمایت گسترده مردم همراه بود.
اگر بپذیریم که هر جنگی آغاز و فرجامی دارد تنها پرسشی که باقی می‌ماند این است که در فاصله تصویب قعطنامه 598 در تیرماه 1366 در سازمان ملل متحد تا پذیرش آن توسط حضرت امام(ره)، که از آن به «جام زهر» یاد کردند چه کسانی نوشیدند تا برتری نظامی بر عراق در سال 1366 را وارونه و ضعیف جلوه دهند؟ در پشت پرده چه اقداماتی رقم خورد که حضرت امام (ره) که با خطابه‌های عاشورایی خود مردم و رزمندگان را به دفاع و جهاد تا رفع فتنه دعوت می نمود، به ناگهان «جام زهر» می‌نوشد؟ آیا به واقع آن همه عزم و توانی که رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، با وجود تحریم‌ها و با کمترین امکانات از خود نشان داده بودند، به یکباره فروکش کرد و مدیران و کارگزاران سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور را به این نتیجه رسانده بود که همانند جنگ تحمیلی، صلح تحمیلی را باید پذیرفت؟! در این کتاب عنوان‌هایی چون قطعنامه 598 و علل تصویب آن در شورای امنیت سازمان ملل، پیام امام خمینی درباره پذیرش قطعنامه و پاسخ به اظهارات آقای هاشمی رفسنجانی به تفصیل آمده است.
ارتش سری روشنفکران
کتاب «ارتش سری روشنفکران» جلد چهل و پنجم از سری کتاب‌های نیمه پنهان است که زیر نظر حسن شایانفر به چاپ می‌رسید و پاورقی آن از دی 1390 تا فروردین 1391 در روزنامه کیهان منتشر می‌شد. پیام فضلی‌نژاد، نویسنده این اثر، بیشتر به روایت تاریخ اندیشه سیاسی در ایران معاصر و نسبت علوم انسانی و مترجمان سکولار با براندازی نرم می‌پردازد. او در ضمن یک روایت تاریخی، مفاهیمی مانند «فروپاشی ایدئولوژیک» و «جاسوسی آکادمیک» را شرح می‌دهد. جدیدترین اسناد جاسوسی فیلسوفان یهودی مانند آیزیا برلین، هانا آرنت، کارل پوپر، لشک کولاکوفسکی، هربرت مارکوزه یا متفکرانی مانند برتراند راسل، جان دیویی و ریچارد رورتی برای سرویس‌های جاسوسی غرب در این کتاب ارائه شده است. مترجمان سکولار از عزت‌الله فولادوند تا محسن ثلاثی یا ناشران وابسته مانند همایون صنعتی‌زاده و احسان یارشاطر از دیگر سوژه‌های نویسنده هستند؛ و پیوندهای این فیلسوفان یهودی و مترجمان سکولار با چهره‌های «روشنفکری دینی» مانند عبدالکریم سروش و سیدمحمد خاتمی و مصطفی ملکیان شرح داده شده است.
«ارتش سری روشنفکران» براساس یک متدولوژی تاریخ‌نگاری تازه در زمینه «تاریخ سری» و پیوند آن با «تاریخ اندیشه‌ها» نوشته شده و روایت ناگفته‌هایی از تاریخ سیاسی معاصر ایران و نیمه پنهان کارگزاران «فتنه سبز» و علوم انسانی سکولار است. این کتاب ضمن بازخوانی سیاست‌های سرمایه‌داری در دولت‌های سازندگی و اصلاحات، به نیمه پنهان زندگی و حرفه عوامل سرویس‌های جاسوسی غرب در حوزه علوم انسانی، مطبوعات، ترجمه، نشر و کتاب و… می‌پردازد و کوشیده است تا به این موضوع از زاویه بحث‌هایی که رهبر معظم انقلاب پس از فتنه سال 1388 در حوزه علوم انسانی غربی ارائه دادند، وارد شود.
کتاب «ارتش سری روشنفکران» شامل یک مدخل و چهار فصل با عناوین «جاسوسان در تهران»، «علوم انسانی؛ الهیات جنگ نرم»، «فیلسوفان یهودی و مترجمان سکولار»، «سکولاریسم مقدس آمریکایی» و «سیاستمداران عملگرا و دولت سرمایه‌داری» است. پس از فصل چهارم، رساله‌ای 55 صفحه‌ای با نام «امام جنگ عقیده» چاپ شده که روایتگر تحلیل امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب پیرامون غرب شناسی، علم غربی، علوم انسانی، دانشگاه، معنای روشنفکری و… است. کتاب «ارتش سری روشنفکران» در بخش «به روایت تصویر» شامل بیش از صد سند، تصویر و کلیشه مطبوعاتی است و برای اولین بار در آن نامه‌های دست‌نویس از احمد اشرف تحلیلگر CIA خطاب به عباس عبدی، و نامه علیرضا نوری‌زاده خطاب به محمدعلی ابطحی به همراه دستخط‌ها و اسنادی مانند مکاتبات حاج حسین شریعتمداری با پروفسور حامد الگار استاد دانشگاه برکلی به چاپ رسیده است.
شوالیه‌های ناتوی فرهنگی
کتاب «شوالیه‌های ناتوی فرهنگی» که جلد سی‌ام از مجموعه کتاب‌های نیمه پنهان است در هفت فصل تحریر شده و برای نخستین بار، ریشه‌های کودتای موسوم به «انقلاب مخملی» را در ایران ارزیابی و تحلیل می‏کند و به تبیین نظری و عملی پروژه ناتوی فرهنگی می‌پردازد. در نگارش این اثر از 300 منبع تحقیقاتی و سند استفاده شده است. همچنین این کتاب حاوی هشتاد عکس و کلیشه سند است و بسیاری از این تصاویر و اسناد برای اولین بار منتشر می‌شود و گویای هویت پنهان کارگزاران کودتای مخملی در ایران است.
حسین شریعتمداری در مقدمه کتاب «شوالیه‌های ناتوی فرهنگی» می‌نویسد: «این کتاب برش مستندی از جبهه جنگ نرم دشمن در داخل کشور است و نگاهی با تکیه بر اسناد آشکار و غیرقابل‌انکار به سرپل‌های ارتباطی این جبهه با سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی بیگانه دارد. خواننده در فصل‌های مختلف کتاب «شوالیه‌های ناتوی فرهنگی» به محافل پیدا و پنهان این جبهه می‌رود و تاریکخانه‌ها و سایه‌روشن‌های آن را وامی‌کاود، از چگونگی رابطه برخی از محافل و احزاب جبهه موسوم به اصلاحات با سرویس‌های اطلاعاتی دشمن باخبر می‌شود، نقش شماری از روزنامه‌ها را به عنوان پایگاه تبلیغاتی دشمن درمی‌یابد، از این که جمعی از روشنفکرنمایان و اعضای برخی از احزاب و گروه‌های مدعی اصلاحات در حمایت‌ها، مخالفت‌ها و اظهارنظرهای سیاسی و فرهنگی خود، داده‌های مستقیم و غیرمستقیم کانون‌های اطلاعاتی بیگانه -مخصوصاً آمریکا- را بر زبان دارند، انگشت حیرت به دندان می‌گزد و… خواننده در سرتاسر این گشت و گذار عبرت‌انگیز هیچ نکته، رخداد، رابطه، اظهارنظر و خبری را نمی‌یابد که برای آن، اسناد غیرقابل‌انکار -و البته کاملاً آشکار- ارائه نشده باشد.»
چریک‌های پشیمان
جلد شانزدهم از مجموعه نیمه پنهان‌ تحت عنوان «چریک‌های پشیمان» به نقد و بررسی عملکرد و دیدگاه‌های «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» اختصاص دارد. در این کتاب ابتدا پیشینه و سیر تحولات سازمان بازگو می‌شود که شامل سه فصل است. فصل نخست درباره هفت گروه چریکی کوچک است که قبل از انقلاب اسلامی، با ائتلاف با یکدیگر سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را تشکیل دادند. این هفت گروه عبارتند از: منصورون، امت واحده، موحدین، فلاح، بدر، توحیدی صف و توحیدی فلق. در فصل دوم سیر تحولات سازمان مجاهدین بعد از انقلاب اسلامی روایت می‌شود که خود به سه دوره تقسیم شده است: دوره اول از 1358 تا 1361، دوره دوم از 1361 تا 1365 و دوره سوم از 1370 تا 1380. فصل سوم از بخش نخست شامل زندگی‌نامه شش تن از اعضای اصلی کنونی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی یعنی بهزاد نبوی، محمد سلامتی، مصطفی تاج‌زاده، هاشم آغاجری، محسن آرمین و سعید حجاریان است.
در بخش دوم دیدگاه‌ها و عملکردها و تصمیمات و سیاست‌های سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، در زمینه‌های مختلف نقد و ارزیابی می‌شود. در این فصل دیدگاه‌های سازمان مجاهدین درباره نظام اقتصادی، مجلس شورای اسلامی، ولایت فقیه، سیاست خارجی، نهضت آزادی، افکار عمومی، نظام سیاسی و رویدادهای مهم نقد شده است. در صفحات پایانی هم تعدادی سند مربوط به این سازمان به طبع رسیده است.
متهم ردیف اول
دادگاه حسین شریعتمدری را می‌توان یکی از جنجالی‌ترین و در عین حال استثنایی‌ترین محاکمات قضایی دهه هشتاد دانست؛ دادگاهی که تحقیقات مقدماتی آن از تیرماه 1388 و همزمان با شروع فتنه سبز در دادسرای ویژه کارکنان دولت کلید خورد و دو ماه بعد و در اوج روزهای فتنه، بخشی از پرونده روزنامه کیهان شامل 40 شکایت برای رسیدگی به دو شعبه متفاوت دادگاه کیفری استان تهران ارجاع شد. درست در همین زمان، سران فتنه نیز علیه مدیرمسئول کیهان به میدان آمدند و در حالی که به اغتشاشات خیابانی دامن می زدند، به جمع شاکیان شریعتمداری پیوستند!
غیر از سران فتنه، دیگر شاکیان شریعتمداری طیف‌های متفاوتی از مقامات دولتی تا کارگزاران فراری اپوزیسیون خارج از کشور مانند شیرین عبادی را در بر می‌گرفتند. عبادی چهار وکیل خود را مامور شکایت از شریعتمداری کرد که بعدها هر چهار وکیل وی به اتهامات امنیتی و مشارکت در فتنه به زندان محکوم شدند و از میان آنها مهناز پراکند از ایران گریخت و به گروهک تروریستی منافقین در اروپا پیوست. بیم وکلای عبادی در جلسه اول و دوم دادگاه کیهان پنج فقره شکایت جداگانه را از شریعتمداری طرح کردند و در هر یک او را به توهین، نشر اکاذیب و افترا متهم ساختند. کتاب «متهم ردیف اول» به شرح و بررسی این دادگاه می پردازد.
در جریان جلسات طولانی و علنی آن دادگاه، شریعتمداری مطالب تکان‌دهنده‌ای همراه با اسناد و تصاویر از پیوند و همکاری ضدانقلابیون داخل و خارج و حمایت قدرت‌های بیگانه از آنها ارائه کرد که برخی از این اسناد پیش از آن در هیچ دادگاهی منتشر نشده بود. اسنادی از همکاری «انجمن دفاع از حقوق زندانیان» با تروریست‌های شرق کشور یا همراهی و خدمتگزاری شیرین عبادی به سرویس‌های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی و… این کتاب با توصیف و گزارش لحظه به لحظه دادگاه، بسیاری از ادعاهای دروغین مدعیان ادب و اخلاق را کمرنگ و رسوا کرده و با نشر متن توهین‌ها، قانون‌شکنی‌ها و پرخاش‌های پی‌درپی وکلای مدافع برخی از شاکیان را نشان داده که ادب و اخلاق برای آنها، ابزاریست برای رسیدن به اهداف و اغراض خاص سیاسی!